DILI: Prezidente Repúblika (PR), Francisco Guterres ‘Lú Olo’, ofisialmente fó tomada de pose ba Domingos Raul ‘Falur Rate Laek’ nu’udar Vise Xefe Estadu Maiór Jenerál Forsa Armada (VXEMJFA).
DILI: Reprezentante povu iha uma fukun Parlamentu Nasionál (PN) husi Rejiaun Autónoma Espesiál Ambenu Oekusi (RAEOA) observa atendimentu Portuariu Timor-Leste fó prioridade liu ba emprezáriu sira maibé povu sira ladún preokupa.
DILI: Meza Parlamentu Nasionál liu husi reuniaun plenária, Segunda (1/10), ajenda períodu orden atu halo eleisaun ba Komisáriu Komisaun Anti Korrupsaun (KAK), maibé liu husi bankada FRETILIN husu atu retira hodi buka figura konsensual.
DILI: Membru Governu kompleta ona servisu loron 100 iha 30 Setembru 2018. Ne’e duni, Deputadu Parlamentu Nasionál ezije ba Xefe Governu atu halo avaliasaun servisu durante loron hirak ne’e nia-laran.
DILI: Parlamentu Nasionál liu husi Konsellu Administrasaun Parlamentár planeia atu sosa karreta foun 65 ba deputadu foun sira iha 2019. Sosiedade sivíl kontra makaas polítika ne’e tanba problema karreta Prado tuan seidauk rezolve.
DILI: Governu sein loke konkursu foun ba fornesimentu kombustivel ba Eletrisidade Timor-Leste (EDTL) Sentrál Elétrika Hera no Betanu, tanba kompañia rua Esperansa Timor Ona (ETO) no Sacom, ne’ebé durante ne’e fornese mina kontratu servisu termina iha Marsu 2019.
DILI: Hataan ba reasaun Parlamentu Nasionál nian ne’ebé la aseita viajen Xefe Estadu nian ba partisipa reuniaun Asembleia Jerál Nasoins Unidas, iha Novaiorke, Prezidente Repúblika soe hela piada ba deputadu sira.
DILI: Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú Olo’ promulga ona Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2018 nian, maibé soe piada ba Parlamentu Nasionál no fó mós 'xamada' atensaun ba iha Governu.
Liu husi ninia deklarasaun hafoin promulga OJE 2018 nian, Xefe Estadu apela atu orsamentu sira ba tinan sira oin mai tenke buka halo ekilíbriu di’ak liután.
DILI: Orsamentu Jerál Estadu (OJE) hetan ona promulgasaun husi Prezidente Repúblika, tanba ne’e antes halo pagamentu ba projetu Estadu ho osan ne’e opozisaun ezije harii ekipa inkéritu parlamentár hodi halo verifikasaun.
DILI: Autoridade Alfándega prontu simu investigasaun kona-ba ‘dezobediénsia’ la partisipa iha enkontru ho Primeiru Ministru, foin lalais ne’e.
DILI: Polisia Nasionál Timor Leste (PNTL) hein hela delegasaun kompetensia husi Ministériu Públiku (MP) hodi kontinua prosesu ba membru artemarsiais na’in 36 ne’ebé kaptura iha Aeroportu Nicolau Lobato, Dili, Segunda (17/09).
DILI: Bazeia ba monitorizasaun husi Programa Monitorizasaun Sistema Judisial (JSMP) hatudu katak durante ne’e vitima ba kazu Violasaun Seksual (VS) husi membru familia ka Krime Insestu seidauk hetan justisa.
DILI:Kazu oho hasoru Vera Carvalho Martins tenke sai lisaun ba inan-aman hotu iha Timor Leste atu kontrola didi’ak sira-nia oan-feto bainhira atu sai ba fatin ruma.
DILI: Eleisaun ba Komisáriu Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) meza Parlamentu Nasionál deside adia tan. Hoi da ne’e ba dala haat, tanba bankada boot rua hanesan FRETILIN no partidu bloku Aliansa Mudansa ba Progresu (AMP) seidauk iha konsensu hodi hamosu figura konsensual.
Prezidente Bankada Partidu Unidade Dezenvolvimentu Demokrátiku (PUDD) António de Sá Benevides hatete, Komisáriu KAK ne’e importante tebes hodi lidera instituisaun independente ne’ebé foka liu ba krime korrupsaun nian.
“Ita seidauk bele hili komisáriu KAK tanba bankada AMP no FRETILIN seidauk iha konsensu, tanba ne’e eleisaun adia beibeik”, dehan nia, iha Uma Fukun PN, horisehik.
Governu harii ona KAK maibé superiór atu foti desizaun ne’e laiha sei implika ba instituisaun ninia funsionamentu bazeia ba lei, ninia estatutu rasik ne’ebé dehan atu halo prevensaun no kombate korrupsaun.
Tanba ne’e, hein katak bankada partidu FRETILIN no bloku AMP bele buka meius oinsá hamutuk hodi buka konsensu atu hili ona ema ida atu bele ba jere KAK.
Karik Bankada boot rua ne’e laiha konsensu sei implika ba prosesu konstrusaun Estadu tanba agora daudaun ne’e Timor hakarak atu adere mós ba ASEAN, sira mós haree hela vontade governu atu kombate korrupsaun to’o iha ne’ebé.
Iha fatin hanesan, Vise-Prezidente Bankada FRETILIN, Francisco Branco hatete, sira deklara beibeik ona katak ema ne’ebé atu sai komisáriu KAK ne’e propoin husi governu no deside husi PN, maibé hakarak hamosu figura konsensual husi bankada parlamentár.
Tanba ne’e, FRETILIN sei hili ema ida ne’ebé mai husi majistradu ka juis ida. Iha figura na’in rua ne’ebé governu aprezenta ida rezigna-aan ona. Tanba ne’e, FRETILIN buka ema ida ne’ebé mai husi Prokuradoria Jerál Repúblika ne’ebé baibain halo ona akuzasaun ba ema atu bele entende ona servisu KAK nian.
“Ami iha ona planu semana oin sei envia kandidatura ida ba Governu atu propoin ema na’in rua mai iha PN, atu nune’e ita bele ba votasaun ona hodi hili Komisáriu KAK”, dehan nia.
Kandidatura KAK ne’ebé FRETILIN envia ba iha Governu ne’e mak kuandu sira la simu ne’e sei dada naruk tan prosesu ne’e. kandidatu ne’e mai husi majistradu judisiáriu maibé seidauk bele publika naran.
Iha fatin hanesan, Vise-Prezidente Bankada CNRT, Patrocínio Fernandes hatete, prosesu ba eleisaun Komisáriu KAK nian tuir lei tenke prienxe kuorum ¾ ka 48 deputadu prezente.
“Dalan atu ba hili komisáriu KAK ne’e dalan ida mak ita presiza halo revizaun ba lei KAK ne’e rasik”, tenik nia.
Atu halo konsensu ne’e oinsá karik bankada sira seluk la nakloke tuur hamutuk hodi ko’alia ba malu prosesu aprosimasaun halo ona ho FRETILIN maibé resposta mak dehan ‘depois mak haree.
Tanba ne’e, ba oin Governu atu propoin tan ema ruma mai fali kontinua ba prosesu votasaun, importante ema ne’e iha integridade no iha kapasidade atu jere instituisaun KAK ne’e rasik.