PN sei Konsensu Aprova Osan Sosa Asaun ConocoPhillips Featured

By INDEPENDENTE Outubru 15, 2018 3117

DILI: Parlamentu Nasionál (PN) liu husi Bankada Parlamentar sei buka konsensu atu entende malu hodi halo aprovasaun ba orsamentu hodi sosa asaun kompañia operadór Mina ConocoPhillips nian.

Prezidente Bankada Partidu Unidade Dezenvolvimentu Demokrátiku (PUDD), António de Sá Benevides, hatete, polítika ne’ebé hakarak atu dada kadoras Greater Sunrise mai Timor ne’e interese Estadu tomak nian.

“Atu sosa asaun ne’e osan sei tau iha OJE 2019 nian, tanba ne’e ita espera katak ami sei halo konsensu atu bele aprova”, dehan nia, iha Uma Fukun PN, horisehik.

Nia hatete, sosa asaun ConocoPhillips ne’e fó vantajen boot liu ba diversifikasaun ekonomia iha futuru, tanba Estadu Timor hetan ona lukru mina nian ne’e husi fatin rua, husi rendimentu royalties no taxa ba kompañia operadór sira.

Governu Timor mós iha ona kbiit atu tuur hamutuk ho operadór mina sira seluk hodi halo negosiasaun ba dezenvolvimentu Greater Sunrise atu bele dada mai Timor.

Atu halo aprovasaun ba osan sosa asaun ne’e presiza Xefe Negosiadór ho nia ekipa mai PN halo klarifikasaun detalla kona-ba osan ne’ebé atu sosa asaun. Nune’e, deputadu sira bele hatene kle'an vantajen no dezvantajen desizaun polítika Estadu sosa asaun ne’e.

Antes ne’e, Vise-Prezidente Bankada Partidu FRETILIN, Francisco Miranda Branco hatete, nu’udar partidu istóriku sempre afavor ba interese nasionál, tanba ne’e hakarak mós atu dada kadoras ne’e mai Timor atu bele benefísiu povu no nasaun.

Laiha partidu ida mak atu kontra kadoras mai iha Timor, maibé governu tenke aprezenta rezultadu estudu viabilidade karik kadoras dada mai Timor sei gasta osan hira no ba futuru ne’e sei hetan kustu rendimentu hira. Nune’e, bele hatene hodi fó apoiu totál ba asuntu ne’e.

Presiza Tetu Orsamentu Instala Infraestrutura GS

Instalasaun ba esplora mina Greater Sunrise iha Timor-Leste sei hasai despeza boot iha infraestrutura, tanba ne’e Governu tenke esplika ba públiku kona-ba kustu orsamentu.

Koordenadór La'o Hamutuk, Celestino Gusmão, hateten, Estadu Timor Leste sosa ona asaun ConocoPhillips 30% ho montante tokon $350, maibé atu esplora kampu Greater Sunrise iha Timor presiza estuda no analiza vantajen no dezvantajen tanba mosu duvida iha fundu despeza nian.

Tuir estimasaun La’o Hamutuk nian, atu halo instalasaun no infraestrutura Greater Sunrise montante biliaun $13.

“Infraestrutura atu dada kadoras mai tenke han kustu boot. Ho situasaun ne’e, Governu ho Timor GAP tenke esplika ba públiku sobre planu orsamentu ba infraestrutura,” dehan nia, iha ninia Kna’ar fatin, Bebora-Dili, horisehik.

Haree ba kustu despeza nian maka Governu la halo investimentu seluk hodi hasa’e reseita doméstika to’o tinan 2025 osan fundu mina-rai sei nabeen tanba gasta ba projetu instalasaun esplorasaun kadoras Greater Sunrise.

Ne’e duni, ezije ba Governu atu iha tinan fiskál 2019 hahú planu orsamentu ba infraestrutura ne’e ho montante hira hodi bele hatene ona kustu despeza ne’ebé atu hasai.

Iha sorin seluk, Jurista Timor, Manuel Tilman hateten, Governu tenke halo estudu kle'an ba vantajen ho dezvantajen sira kona-ba dada kadoras, bainhira estudu sira ne’e klaru hein planu orsamentu hodi rekapitalizasaun hodi hahú infraestrutura.

Tanba ne’e, OJE 2019 espera Prezidente Repúblika, Francisco Guterres ‘Lú Olo’ sei promulga, tanba Governu sei halo planu orsamentu ba akordu ne’ebé Timor-Leste ho ConocoPhillips ne’ebé sosa asaun.

Maski nune’e, nia lamenta tanba tratadu Fronteira Marítima entre Timor-Leste ho Austrália rasik seidauk ratifika. Ne’e duni Parlamentu tenke ratifika lalais akordu ne’e hodi kontinua negoseia rikusoin sira iha tasi laran.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV