LH Konfirma OJE 2023 Billaun $ 1.8 Featured

By Cristina Ximenes Setembru 22, 2022 335
Osan dolar amerikanu. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Osan dolar amerikanu. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Nu’udar organizasaun sosiedade sivil ne’ebé durante hala’o knar hanesan kontrollu sosial, La’o Hamutuk konfirma katak, Orsamentu Jeral Estadu (OJE 2023) hamutuk billaun $ 1.8, maibé iha proposta OJE 2023 sa’e ba billaun $ 3.1, tanba inklui orsamentu ba fundu veteranu (fundu jerensia) ne'ebé aloka ona iha orsamentu retifikativu orsamentu 2022 nian.

Koordenadór LH, Celestino Gusmão hateten, proposta OJE ba tinan 2023 hamutuk billaun $ 3.1 ne'e inklui orsamentu ba fundu veteranu ne'ebé bolu fundu jerensia, ida ne’e aloka ona iha orsamentu retifikativu orsamentu 2022 nian.

Fundu jerensia ne’e sei iha regras atu ezekuta, maibé hakarak informa katak OJE 2023 hamutuk billaun $ 3.1 ne’e, inklui ona  fundu veteranu billaun $ 1 nomós orsamentu ba RAEOA no orsamentu seguransa sosiál.

"Ami konfirma katak orsamentu ba tinan 2023 ne’e billaun $ 1.8, maibé konta hamutuk ho orsamentu sira seluk mak sa’e ba billaun $ 3.1. Ne’e duni, atu konfirma katak orsamentu ba tinan 2023 ne’e billaun $ 1.8," informa Celestino Gusmão ba jornál INDEPENDENTE liu husi via telefone, (21/09).

Nia haktuir, orsamentu ne'e Konsellu Ministru foin mak aprova no iha inisiu fulan Outubru sei lori ba Parlamentu Nasionál atu halo apresiasaun depois maka halo diskusaun hodi aprova, maibé to’o iha Parlamentu Nasionál dala ruma bele aumenta no redus.

Klaru katak tinan oin tama ona iha tinan polítiku, maibé kada ministériu, departamentu no diresaun  orgaun otonomu sira tenke hare planu ne'ebé sira promete tuir previzaun balun ne'ebé diskute tiha ona.

Nia eskarese, La'o Hamutuk enfaze liu tan mak alokasaun ba prióridade nasaun nian, ba buat hotu ne'ebé foti nu'udar estratéjia, atu hamenus mal-nutrisaun, hamenus depedensia ba petroleum, hamenu importasaun, kualidade edukasaun, saúde, fornesimentu bee no saneamentu no servisu públiku sira ne'ebé povu merese fó ba sira ida ne'e mak importante.

“La'ós kona-ba ezekusaun hira, la ezekuta hira, kapasidade iha ka lae, maibé prióridade estadu nian atu ajuda povu ne'ebé vulneravel bele sai husi difikuldade oi-oin, ida ne'e mak to'o agora La'o Hamutuk kontinua ejize ba estadu no autoridade sira hodi servisu bazea ba evidensia real ne'ebé iha.

Antes ne’e, iha inkontru Estraordináriu, Konsellu Ministrus aprova ona tetu agregadu orsamentu Administrasaun Sentrál iha OJE 2023 ho montante totál billiaun $ 1,8. Montante ne’e hetan redusaun 18% ka millaun $390 kompara ho OJE 2022.

Tetu agregadu billiaun $1,8 ne’e esklui Fundu Kombatentes Libertasaun Nasionál (FKLN) billiaun $1, Orsamentu Seguransa Sosiál millaun $ 235,7 no RAEOA millaun $ 120.

Totál Despesa Globál ba OJE 2023 billiaun $3.1. Montante ne’e inklui ona orsamentu Administrasaun Sentrál, FKLN, Seguransa Sosiál no RAEOA. Ida hanesan ho montante Despesa Globál iha Lei das Grandes Opsaun do Plano 2023 ne’ebé Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta promulga ona iha fulan kotuk.

Orsamentu ne’e sei uza hodi finansia programa 45 liuhusi medidas ka atividades prinsipál 275, organizadu iha área estratéjiku 16 ne’ebé Governu sei foku ba iha tinan oin maka hanesan, Agrikultura, Pekuária, Peskas no Floresta, Ekonomia no Empregu, Turizmu Dezenvolvimentu Rural no Abitasaun; Ambiente, Petróleu no Minerál, Eletrisidade no Enerjia Renovável, Konektividade Nasionál, Bee no Saneamentu, Edukasaun no Formasaun, Saúde, Inkluzaun no protesaun Sosiál, Kultura no Patrimóniu, Reforma Estadu, Defeza no Seguransa Nasionál, Relasaun Internasionál no Polítika Esterna.

Distribuisaun Tetu Agregadu orsamentu Administrasaun Sentrál iha OJE 2023 bazeia ba setór importante sira iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu: Setór Enkuadramentu Institusionál hetan alokasaun 38% tuir kedan ho Kapitál Sosiál 33%, Dezenvolvimentu Infraestrutura 22% no Dezenvolvimentu Ekonómiku 7%.

Ho aprovasaun ne’e, Ministériu Finansas sei fó sai Sirkulár kona-ba Regras Elaborasaun OJE 2023 no Distribui Envelope Fiskál Aprovadu ba Entidades Estadu hamutuk 109 ne’ebé mak hola parte iha Perimetru Orsamentál 2023.

Ba oin, Konsellu Ministrus mós sei aprova alokasaun Orsamentu tuir Programa no Proposta Projetu Lei (PPL) OJE 2023 no sei konklui ho entrega PPL OJE 2023 ba Parlamentu Nasionál iha fulan-outubru atu hetan aprovasaun molok haruka ba Prezidente Repúblika atu tetu iha tinan ida-ne’e nia rohan.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV