Items filtered by date: Sexta, 26 Setembru 2025

 Lao Hamutuk
Institutu Timor-Leste ba Monitor no Analiza Dezenvolvimentu
Rua Felicidade, Gricenfor, Bairro Central, Dili, Timor-Leste
Tel: +670-3321040 ka +670-77234330 (mobile) email: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Website: www.laohamutuk.org
26 Setembru 2026
Sua Exelénsia Maria Fernanda Lay
Prezidente Parlamentu Nasionál Repúblika Demokrátika Timor-Leste
Hato’o mós ba; 
Prezidente Komisaun Permanente Espesializada C no D Parlamentu Nasionál, fahe mós ba media sira
Asuntu: Apresiasaun, preokupasaun no apela ba Hametin Transparénsia no Partisipasaun iha Debate Proposta Orsamentu Estadu ba Tinan Fiskál 2026
Exelénsia,
Ho konsiderasaun aas, ami hato'o apresiasaun ba lideransa Parlamentu Nasionál nian, liuliu ba maneira responsavel no diálogu ne'ebé mak hala'o ho manifestasaun estudante sira nian foin lalais ne'e. Ami apresia katak Parlamentu Nasionál bele resposta lalais ho revoga Lei Pensaun Vitalisia ne’ebé sai preokupasaun tinan barak antes ne’e. 
Ami rekoñese realizasaun sira hodi garante orden públika enkuantu respeita direitu fundamentál sira, no mós Parlamentu nian vontade atu rona no envolve ho Juventude Timoroan sira.
Governu sei hato’o submisaun Proposta Orsamentu Estadu ba tinan 2026 ba Parlamentu Nasionál iha semana oin tuir kalendáriu orsamentál ba tinan fiskál 2026, presiza konsidera asuntu transparénsia no partisipasaun ba prosesu esensiál ida ne’e.
Iha tinan hirak liu ba, falta publikasaun regular iha Parlamentu Nasionál nian website kona-ba dokumentu xave sira, hanesan proposta orsamentu, no paresér komisaun nian. Lakuna ida-ne'e limita abilidade sosiedade sivíl, akadémiku, mídia, no públiku en-jerál atu monitoriza situasaun ho maneira ne'ebé informadu. Ministériu Finansa publika proposta no livru sira maske dala ruma tarde.
Liután, observa diskusaun Parlamentár sira foin lalais ne'e kona-ba orsamentu privativu Parlamentu Nasionál nian ba 2026, ami hetan katak montante ne'ebé aloka ba promosaun transparénsia relativamente ki'ik kompara ho programa sira seluk. Situasaun ida-ne'e reforsa preokupasaun katak sistema transparénsia bele la hetan prioridade ne'ebé loos iha futuru bainhira la adota estratéjia ida ne'ebé klaru atu hametin no investe iha ida-ne'e.
Haktuir mak pontu balu ne’ebé presiza mós konsidera:
1. Ami enkoraja Sua Exelénsia no Komisaun Permanente Espesializada sira atu hatuur alokasaun rekursu finanseiru no umanu adekuadu hodi hametin mekanizmu transparénsia.
2. Publikasaun ba informasaun kompletu, akuradu no asesivel ba proposta orsamentál, relatóriu, opiniaun, no ajenda debate;
3. Promosaun kanál partisipasaun inkluzivu, asegura katak Sosiedade Sivíl, Juventude, Akadémika, media, públiku no organizasaun relevante sira bele kontribui ho efetivu ba prosesu debate no aprovasaun Orsamentu Estadu 2026 nian.
Ami reitera ami nian vontade tomak atu partisipa ho konstrutivu iha audiénsia parlamentár sira, hodi fahe análize, rekomendasaun, no kontribuisaun sira ne’ebé bele halo riku liu tan debate públiku, hametin sidadaun sira-nian konfiansa iha instituisaun sira, no garante katak Orsamentu Estadu 2026 responde ba nesesidade no prioridade reál povu timoroan nian, atuál no futuru naruk mai.
Ami prontu atu partisipa iha eventu hotu – hotu relasaun ho diskusaun ba prosesu OGE 2026, inklui semináriu panorama orsamentál hanesan Komisaun C organiza iha tinan kotuk, ami mós sei partisipa iha audiénsia nakloke ho Komisaun C no D Parlamentu Nasionál no sesaun relevante sira seluk.
Ami espera katak rekomendasaun sira-ne’e sei hetan konsiderasaun ho seriedade ne’ebé loloos, ba atensaun no kolaborasaun tomak ami hato’o obrigada barak. 
 
 
Marta da Silva
Koordenadora, ONG La'o Hamutuk
Published in Opiniaun

DILI: Tinan ida resin ona, uma-kain 15 iha area Bidau ne’ebé sai vitima ba despezu administrativu seidauk simu sira-nia direitu ba indimnizasaun. Prosesu atu simu direitu ne’e kleur tanba iha momentu mai sobu sira la simu karta notifikasaun.

Published in Nasional

ATMOSFERA iha sala plenaria Uma Fukun, iha Kinta (25/09) la hanesan baibain. Basa liman no haklalak mosu bainhira Prezidente Parlamentu Nasional anunsia rezultadu votasaun jeneralidade: Deputadu hotu-hotu ne’ebé tuir votasaun hiit kartaun matak ba hamoos total Lei Pensaun Mensal Vitalisia, ne’ebé durante dekada rua ona sai simbolu privilejiu ba elite politiku sira.

Published in Nasional

DILI: Revogasaun ba Lei Pensaun Mensal Vitalísiaa hetan ona aprovasaun iha Parlamentu Nasionál (PN), nune’e, Estudante Universitariu Timor-Leste (EUTL) husu ba Prezidente Repúblika José Ramos Horta, atu uza ninia kompetensia tomak atu promulga.

Published in Nasional

DILI: Primeiru Ministru Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão, hamutuk ho Primeiru Ministru Malazia, Dato’ Seri Anwar Bin Ibrahim, iha 24 Setembru ne’e lansa dezeñu ba konstrusaun Sentru Internasionál Konvensaun Dili, iha Portu Dili.

Published in Nasional

DILI : Iha ona alternativa nune’e Hospitál Nasionál Guido Valadares (HNGV) iha tempu badak sei muda pasientes husi departementu kuidadu paliativu ba iha Hospitál António Carvalho Lahane relasiona kada loron espasu HNGV la sufisiente.

Published in Nasional

DILI: Hospital Nasionál Guido Valadares rekoñese seidauk iha fasilidade sufisiente ba inan foin partu ne’ebé tenke hein sira-nia bebé hodi hala’o tratamentu. Kondisaun ida ne’e mosu iha públiku bainhira foto ida ne’ebé hatudu inan ida toba iha sumenti ospital nian viral iha media sosial.

Published in Nasional
Sexta, 26 Setembru 2025 10:39

Revogasaun LPMV Aprovadu iha Final Global

DILI: Projetu lei numeru 11/VI/(3a) kona ba Revogasaun pensaun mensal vitalisia ba deputadu no eis titulares orgaun soberanu aprovadu iha espesialidade no final global, iha sesta (26/9/2025).

Published in Nasional

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« September 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30