Diretór Servisu Apoiu Diagnostiku no Terapeutiku, Hospital Nasionál Guido Valadares (HNGV), Vidal de Jesus hatete, nia parte simu ona informasaun husi mediku sira ne’ebé servisu iha 13 Abril kalan kona-ba kronolojia loloos ba akontesimentu.

Ho nune’e, HNGV sei forma ekipa ida hodi halo clinical audit ba akontesimentu ne’e hodi bele hatene informasaun ne’ebé loloos.

Ba kauza husi mate, Diretór ne’e dehan, iha siensia medika buat hotu-hotu tenke bazeia ba evidensia. Maibé tuir persepsaun ne’ebé iha katak raan ne’ebé sai mak sai kauza pasiente ne’e lakon vida.

“Iha siensia medika ne’e buat hotu-hotu tenke base on evidence, balun ne’ebé ita espeta, balun ne’ebé ita la espeta. Tuir persepsaun katak kauza husi raan sai ne’e mak halo pasiente ne’e iis kotu. Maibé depois de ami haree no analiza, desde ponto devista klinika katak montante husi raan ne’e rasik, kuandu ita kalkula ba indisius ba shock ne’e, hypovolemic shock ne’e, seidauk tama.”

“Mais tanba ita-nia avo ne’e, ita-nia pasiente ne’e, nia ho purvolta 81 anos, ho past medical history ho diabetes type two ne’e posivel cause of death ne’e nia bele pulmonary embolism client hard atake ou silent heart attack ne’e bele akontese, i ho faktores risku diabetes ho faktores idade ne’e,” Diretór Vidal esplika liu husi konferensia imprensa iha HNGV, Segunda (14/04).

Pasiente ne’e, nia esplika, halo tratamentu durante semana ida iha sala Sirujia Emerjensia, no tuir planu atu halo operasaun iha 14 Abril ne’e.

Iha 13 Abril, estudante estajiadu mak ba hasai kanula iha pasiente nia liman ne’ebé bubu, hafoin nia tau kabas no plester.

Nia esplika, atendimentu balun ne’ebé simples hanesan monitoring vital signs hanesan temperatura, tensaun ka hasai kanula ne’e estajiariu sira bele ba hasai, tanba iha pratika klinika atividade hirak ne’e ninia risku menus tebes.

“Mais infelismente momentu ne’e ho konsidensia, ho pasiente langsung shock entaun persepsaun ne’e ladun di’ak ba estudante sira mós, tanba kuandu ita hasai soru, kanula ne’e, taka de’it, kal taka ladun metin, plester ne’e, ne’e mak raan sai.”

“Loos duni, ne’e ami rekoñese katak failansu husi ami tanba ami husi senior sira la monitoriza ho di’ak. Ida ne’e ba oin ami sei hadia atu bele evita akontesimentu inesesariu sira hanesan ne’e” dehan nia.

Diretór ne’e hatutan, sei iha enkontru Intensivu ho Xefe Departamentu, Xefe Unidade no ekipa ne’ebé hala’o servisu ho edukadór sira atu haree di'ak estajiadu hodi evita akontesimentu inesesariu iha futuru.

Ba akontesimentu iha 13 Abril, nia dehan, bainhira halo analiza didi’ak, loloos familia mós presiza fó hanoin ba mediku sira bainhira buat ruma faila.

"Ha'u koalia einjeral, kuandu iha buat ruma, enfermeiru ne’e fila fali, família mós presiza aviza ba enfermeiru karik buat ruma ou raan sai ou la metin, aviza lalais par mai hadia fali. Tuir loloos ida ne’e akontese mais infelismente ida ne’e la akontese.”

“Tanba familia nia papel ida mós kontribui ba rekuperasaun saude. Kuandu buat ruma ou soru mak la tuun karik informa lalais ba pesoal sira mai hadia ou buat ruma la metin informa par mai hadia,” dehan Diretór ne’e.

Kona-ba kareta tula mate-isin, Diretór ne’e esplika, iha 13 Abril kalan karreta funerariu mai atu tula mate-isin maibé familia mak lakohi.

“Horikalan depois de ita-nia pasiente ne’e hakotu iis, lori ba mortuariu, carro funerariu la kluer mai kedas, se kotuk ba mortuariu atu tula maibé familia mak rejeita, ho nune’e sira dudu tun mai tanba sira hela besik ospital oin ne’e, iha Bidau ne’e, sira lori tuun rasik mai, ne’e vontade sira nian.”

Iha biban ne’e, Vidal informa mós katak, estudante estajiadu balun sofre agresaun fiziku husi familia matebian balun.

“Ita-nia alin estajiariu ne’e mós horikalan sira hetan agresaun fizika husi familia, tuku, tebe, basa, buti hotu nia kakorok,” dehan nia.

Maibé, nia afirma, ninia parte presiza kronolojia pur eskrita husi parte hotu-hotu hafoin kria ekipa hodi bele rekoila informasaun ne’ebé loloos.

Molok ne’e, familia husi matebian Januario hato’o lamentasaun relasiona ho atendimentu iha HNGV ne’ebé tuir sira rezulta sira-nia aman iis kotu.