Lucia Lobato: Abril Espesialista Na'in 5 To'o Timor Featured

By Cristina Ximenes Fevereiru 17, 2024 1326
Koordenadora Grupu Traballu Reforsa Justisa, Lucia Lobato. Foto:INDEPENDENTE. Koordenadora Grupu Traballu Reforsa Justisa, Lucia Lobato. Foto:INDEPENDENTE.

DILI: Koordenadora Grupu Traballu Reforsa Justisa, Lucia Lobato hatete, loron 18 Abríl 2024 espesialista estrajeiru na'in lima sei to'o Timor-Leste, depois sei hela iha Timor kuaze fulan ida hodi simu dokumentasaun sira ne'ebé prepara ona.

Nia dehan, durante fulan ida peritu sira iha ne'e, tuir ajenda ne'ebé iha sira sei halo enkontru ho orgaun soberania sira hotu, inklui mós ONG,  empreza, juis sira no entidade hotu-hotu.

"Loron 18 Abril grupu  espesialista to'o ona Timor no sei hela iha Timor fulan ida, depois simu ita nia dokumentasaun sira ne'ebé mak ita prepara, relatóriu no informasaun sira kona-ba setór justisa. Sira mós sei iha hela fulan ida atu estuda bele to'o mai karik dehan ita nia setór ne'e halo nusa," informa Lucia Lobato ba jornalista sira hafoin partisipa tomada de posse ba Ministru Justisa, Sérgio Hornai iha Palasiu Prezidensiál Bairu-Pite, (15/02).

Tanba fulan ida nia laran ne'e sira hatene informasun  sira ne'ebé haruka ba kona-ba setór justisa, peritu na'in 5 ne'e mai atu haree servisu sira iha terenu ne'e la'o halo nusa no sira sei hamutuk hodi produs relatóriu ida intrega mai Koordenadora haree depois haruka ba Konsellu Ministru  atu halo apresiasaun.

"Ha'u nia susjere mós ba Primeiru Ministru halo apresisaun ba rekomendasaun sira ne'ebé gabinete reforma justisa  hato'o, bele mós  debate alargadu ida ho Parlamentu Nasionál  tanba imi hatene katak polítika sira tenke inteira kona-ba reforma justisa oinsá,  depois governu komesa servisu ema hotu-hotu  tenke hatene justisa ne'ebé iha ita nia rai, depois ha'u entrega ba Primeiru Ministru mak hatene katak saida mak bele halo tan mai oin ne'e Xefe Governu mak foti desizaun kona-ba saida mak reforma justisa," hatete nia.

Nia esplika, sei ko'alia asuntu tolu mak sai importante atu halo reforma, fixa beik-beik mezmu hein informasaun no relatoriu ikus husi espesialista ne'ebé rekruta daudauk ne'ebé UNDP tulun halo ne'e deteta informasaun sira neebé estuda relatóriu sira ne'ebé  simu, mai husi organizasaun feto, organizasaun labarik, ONG sira no tribunais rasik no mós mai husi ema hotu-hotu.

Pedidu PDHJ hato’o sira nia hanoin kona-ba lala'ok setór justisa ne’e hanusa, entaun Koordenadora halo estudu ida kona-ba relatóriu sira hotu, maibé iha area tolu mak importante, primeiru kona-ba Rekursu Humanus,  tanba tuir informasaun  rekursu humanus ne'e problema ida ne'ebé bo'ot, tanba aliende ema uitoan, kulidade mós fraku no presija reforsa.

 Segundu, kona ba lei sira tanba lei balun la kondis ho situasaun barak ne'ebé tenke hadia, lei barak sei falta entaun lei sira ne'e halo ona lista ida prióridade ba lei saida maibé ida imi sei hatene no terseiru mak kona-ba reforma instusionál, puexemplu ohin rona Prezidente Repúblika rasik hatete, defensória ne'e hanesan anak tiri hanesan buat ida ne'ebé estadu nunka fó atensaun entaun liu-liu ministériu tenke haree entaun haree institutusaun sira.

"Ita atu halo reforma ne'e ita halo reforma ida ne'e reforma pleandu no planu konkreitu hahú husi ne'ebé no atu ba para iha ne'ebé, entaun lakunas sira ne'e mak Ita deteta.  Asuntu seluk Mak reforma ba infraestrutura, sira laiha fatin ba servisu, sira laiha faselidade ba servisu, ita ba to'ok Tribunál ita husu to'ok ba prosesu sira ne'e, ita la iha. Ofisiál Justisa mós hasoru ha'u dehan, sira problema bo'ot iha Tribunál,  entaun ita tenta katak informatiza servisu Tribunais ne'e importante.  Mais menus aspeitu tolu ka ha'at mak agora daudaun ita preparadu, ita hein  tan sira mai ajuda ita haree  buat balun tan no rona ema hotu depois ha'u preparadu dokumentu," tenik nia.

Molok ne'e, iha loron 14 Agostu 2023 Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão liu husi despaixu númeru 03/PM/VIII/2023 kona-bá kriasaun grupu traballu bá reforma Seitór Justisa, nomeia Eis Ministra Justisa, Lúcia Maria Brandão Freitas Lobato hanesan koordenadora.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV