Karta ‘Infantil’ Vise MJ ba PM Taur • Ohin, Komisaun B Enkontru ho MI-MD Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Outubru 18, 2022 270
Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Defeza no Seguransa, José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Defeza no Seguransa, José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Karta husi Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, ba Primeiru Ministru Taur Matan Ruak ba demisaun Gastão Piedade husi Servisu Nasionál Intelijensia konsidera hanesan karta ‘infantil’.

Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Defeza no Seguransa, José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’ konsidera laiha dalan ba Vise Ministru Justisa atu husu demisaun ba Diretór Nasionál Informasaun Interna (DNII), Servisu Nasional Intelijensia (SNI), Gastão Piedade tanba SNI iha Primeiru Ministru nia okos.

"Ha'u la hatene nia (Vise MJ) defende se loos no nia husi ne'ebé? nia husi Ministériu Justisa? laiha dalan ba nia atu demite Gastão," dehan Somotxo iha Parlamentu Nasionál, Sesta (14/10).

Ba karta husi Vise MJ, nia hatete tan, maske seidauk lee maibé tuir buat ne’ebé nia rona karta ne’e hanesan karta infantil.

"Kolega barak mak lee dehan ne'e hanesan labarik sira-nia karta, la'ós autoridade ida, hanesan TK ka SD ne'ebé halo karta, ne'ebé ko'alia saida ha'u mós la hatene," dehan nia.

Relasiona ho problema ne’e, nia hatutan, tuir planu iha 18 Outubru, ohin, komisaun B sei realiza enkontru ho aparelu estadu husi Ministériu Interior no Ministériu Defeza.

"Ha'u konvoka tiha ona dia 18 (Outubru) aparelelu estadu hanesan Servisu Investigasaun Kriminál, Servisu Informasaun, Servisu Intelijénsia ne'ebé ligadu ba Ministériu Interiór no Defeza sei diskuti problema hotu ne'ebé mak akontese iha rai laran," dehan nia.

Iha fatin ketak, Jerasaun 12 Novembru 1991, husu ba lider masimu Partidu Khunto, José dos Santos Naimori Bucar, atu hakruk ba Lei.

Sekretariu Jeral Jerasaun 12 Novembru 1991, Antonio Alves Fernandes dezkorda no protesta maka’as hahalok ne’ebé orgaun másimu partidu Khunto hatudu.

“Ami konsidera hahalok ne’e dezrespeitu ba Konstituisaun no Lei sira ne’ebé mak vigora iha RDTL ida ne’e,” dehan Antonio liu husi konferensia imprensa iha antigu Komarka Balide, Sesta (14/10).

Nia hatutan jerasaun 12 Novembru 1991 konsidera katak iha Estadu Direitu Demokratiku, mekanizmu kontrolu ne’e presiza forte hodi halo kontrola ba aktu sira hanesan ne’e tanba se bainhira lakon mekanizmu kontrolu mak iha oras ne’e duni  kesi rasik tali bá Estadu ida-ne’e nia kakorok tanba deit vontade ema ida nian.

Nia husu mós ba membru Governu ne’ebé halo intervensaun atu tau aan nu’udár ukun-na’in ne’ebé iha responsabilidade.

Molok ne’e, tuir karta Vise Ministru Justisa, José Edmundo Caetano, ne’ebé jornal INDEPENDENTE asesu, Vise Ministru ne’e preokupa ho lia-fuan husi Diretór Nasionál Informasaun Interna (DNII), Servisu Nasional Intelijensia (SNI), Gastão Piedade, durante diskusaun ne’ebé halo hafoin autoridade sira prende osan ho valor rihun $130 iha aeroportu internasional Nicolau Lobato Komoro.

Iha karta ho númeru referensia 02/GV-MJ/X/2022 ho data 06 Outubru 2022 ne’ebé dirize ba PM Taur, Vise Ministru Interior no Komandante Jeral PNTL Komisariu Polisia Faustino da Costa ne’e, Vise Ministru José kestiona lia-fuan ‘O’ ne’ebé sai husi Gastão nia ibun hasoru nia no Konseleiru Partidu Khunto, José dos Santos ‘Naimori’ Bukar.

“Señor ida ne'e (Gastão Piedade) bolu Konseleiru Partidu Khunto, Bou Naimori hanesan ‘O’ no bolu Vise Ministru nu'udar membru Governu ‘O ne'e see?’ no ‘O hatane saida mak intelijénsia?’,” dehan Vise MJ iha karta ne’ebé nia hato’o ba PM Taur no intidade seluk.

Vise MJ ne’e hatete tan, hahalok husi Gastão ne’e hatudu laiha etika no la profisional iha servisu sekreta estadu nian.

Sa tan, José hatutan, Gastão nu’udar membru PNTL ne’ebé iha irarkia no nu’udar mós membru SNI ne’ebé tutela direita iha PM Taur nia okos.

“Ne’e hatudu katak nia atetude laos etika servisu nu'udar funsionariu no hatudu nia an iha publiku katak laiha etika no profesionál hanesan servisu funsionariu sekreta estadu nian, sa tan nia membru PNTL ne'ebé iha irarkia, nia membru Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'ebé servisu personalizadu estado no servisu intelejensia nunka aprezenta an iha públiku katak ‘ha’u membru SNI ne'ebé servisu direta ba Primeiru Ministru’, ne'e hatudu katak nia la profesional no arrogânsia,” deklara Vise MJ iha nia karta.

Iha karta ne’e, Vise MJ kestiona SNI ne’ebé prende osan tanba loloos ida ne’e laos kompetensia SNI maibé kompetensia husi instituisaun investigasaun kriminal.

“Ita hatene katak Servisu Nasional Inteligénsia (SNI) ne'e servisu ida ne'ebé pasa informasaun ka komunika ba instituisaun ka autoridade relevante sira seluk ne'ebé iha kompetensia area investigasaun kriminal mak bele apreendido ema ho sasan tuir lei haruka, maibé kazu ida ne'e pelo kontrariu señor Gastão Piedade mak halo fali.”

“Tuir loloos nia, senhor Gastão Piedade, tenke estuda no hato'o ba Primeiru Ministru adopsaun mekanismu kolaborasaun nian no salvaguardado ne'ebé lei dispoen sobre segredu estadu. Maibé ida ne'e hatudu indisiplina no la profesional iha servisu intelejensia nian no konsidera membru governu ne'ebé mak lidera husi Jeneral Taur Matan Ruak la vale,” Vise MJ lamenta.

Bazeia ba razaun hirak ne’e, iha karta ne’e Vise MJ hato’o mós rekomendasaun importante rua ba PM Taur nu’udar Xefe Governu hodi bele konsidera.

“Tanba ne’e, rekomenda ba Excelénsia Primeiru Ministru atu: (1) Ezenora no haruka fila ba PNTL tanba se lae estraga reputasaun no servisu SNI nian; (2) Pessoal ida ne'ebe mak laiha etika, disiplina no presiza hasees husi instituisaun esensial seguransa nian hodi labele fó implikasaun negativu ba instituisaun estadu,” Vise MJ rekomenda liu husi karta ho asuntu ‘Hato’o Keixa ba Atetude Pesoal Deklara An Membru SNI’.

Rate this item
(1 Vote)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31