INSCIDA Husu Komunidade Fatuwaque Prevene-Aan husi Virus HIV/SIDA Featured

By Ivonia Varela Agostu 12, 2025 119
INCSIDA Hamutuk ho Autoridade Komunitariu no Parte Seguransa halo Sensiabilizasaun Informasaun kona-ba prevenensaun Virus HIV/SIDA ba komunidade sira iha Suku Fatuwaque Postu Administrativu Barique Munisipiu Manatuto, foto: INDEPENDENTE/ Ivónia INCSIDA Hamutuk ho Autoridade Komunitariu no Parte Seguransa halo Sensiabilizasaun Informasaun kona-ba prevenensaun Virus HIV/SIDA ba komunidade sira iha Suku Fatuwaque Postu Administrativu Barique Munisipiu Manatuto, foto: INDEPENDENTE/ Ivónia

DILI: Prezidente Institutu Nasionál Kombate HIV/SIDA, Daniel Marçal husu ba komunidade sira iha Suku Fatuwaque, Postu Administrativu Barique, Munisipiu Manatutu atu prevene-aan husi virus HIV/SIDA tanba seidauk iha aimoruk atu kura virus refere.

Prezidente INCSIDA dehan, ba komunidade sira ne'ebé seida’uk halo teste ran, tenki hakbesik-aan ba sentru saúde sira ne’ebé besik hodi halo teste tes ran, atu nune’e bele hatene situasaun ida-idak nian.

Nia haktuir, tanba tuir dadus nasional, ne’ebé Ministériu Saúde fó sai, total ema ne’ebé afeitadu virus HIV hamutuk na'in 2.400, ne'ebé inklui ona Manatutu iha na’in 26.

“Mai iha ne’e ho objetivu ida katak atu prevene Timor-Leste  husi virus HIV/SIDA, buat ida ne'e ai-moruk atu kura la iha," dehan Prezidente INSCIDA iha Suku Fatuwaque, Segunda (11/08).

Nia hatutan, ai-moruk mak ida sensibilizasaun ne'e, oinsa atu fahe informasaun hodi prevene, Ai-Moruk la iha ne’e mak perigozu tanba nia da'et lalais no kona mós lalais de'it no bainhira da'et ona mak labele ona hasai husi ema nia isin.

Iha fatin hanesan, Responsavel Programa HIV/SIDA iha Sentru Saúde Natarbora, Domingos Pereira hatete, Ministériu Saúde nia parte téknika sira halo servisu oin tolu hanesan halo detetasaun ba sidadaun sira liu husi teste ran, no halo mós prevensaun, inklui halo tratamentu ba hirak ne’ebé mak hetan ona virus HIV/SIDA.

Nia hatutan tan, hahú husi tinan 2017 Sentru Saúde Natabora deteta kazu pozitivu HIV/SIDA iha na’in ida (1) no iha tinan 2025, deteta tan kazu haat (4), ne’ebé kompostu husi feto tolu no mane ida, ne’ebé mai husi Suku Fatuwaque.

“To'o agora tratamentu ba HIV seidauk estabelese iha sentru saúde, maibé tratamentu sei konsentra iha nivel munisípiu, sira mak kontrola ai-moruk, ami nia servisu mak detetasaun de'it,” dehan Responsavel Programa HIV/SIDA.

Nia afirma, servisu saúde sira halo mós detetasaun ba inan isin rua sira ne’ebé mai halo tratamentu iha sentru saúde refere. Enkuantu, ba sira ne'ebé moras hadaet HIV/SIDA voluntariamente númeru sei kiik ho razaun sira moe atu ba rasik iha fasilidade saúde.

Tanba ne'e, atu apela ba sidadaun sira katak, ho moto Ministériu Saúde nian katak saúde iha ita liman rasik, tan ne’e ho atividade sensiabilizasaun ne'e bele enkoraza komunidade  sira hodi bele buka hatene sira nia situasaun rasik.

"Tan ne’e bele hakbesik ba ami, hamutuk ho ami bele buka hatene sira nia situasaun liuliu ba moras HIV nian, iha moras HIV ami asegura ho konfidensial katak la iha ema ida hatene sira nia estatus, ami prontu asegura so sira ho ami deit mak bele hatete sira nia status," katak nia.

Iha biban hanesan, Xefe Suku Fatuwaque Feliciano da Costa Oliveira hato'o agradese ba INSCIDA tanba bele fahe ona informasaun kona-ba oinsa atu prevene-aan husi virus HIV/SIDA.

“Durante ne'e sira mukit los ba informasaun ne’e, ami nunka hetan informasaun liu husi sensibilizasaun ruma, maibé ohin mak ami foin hetan sosializasaun ida ne'e, liu-liu ba komunidade sira ne'ebé bele mai rona direta no hare rasik saida mak akontese iha kotuk liu ba no ba oin oinsa mak atu prevene, ida ne’e mak ami agradese barak,”tenik autoridade lokal ne’e.

Xefe Suku mós husu ba jovem sira ne'ebé mak iha kapital Dili, iha rai liur no mós iha fatin seluk atu labele ransu livre hodi lori fali moras sira liliu virus HIV/ SIDA ba suku Fatuwaque rasik.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« August 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31