Estudante 85% Trauma Ho Covid-19 Featured

By Gloria Maia Marsu 05, 2021 2030
Estudante sira ne'ebe rekoperadu iha situasaun emerjensia dahuluk. Foto INDEPENDENTE Estudante sira ne'ebe rekoperadu iha situasaun emerjensia dahuluk. Foto INDEPENDENTE

DILI: Iha Timor-Leste adolexente no foin-sa’e barak liu sente trauma ba surtu Covid-19 no ta'uk atu partisipa iha atividade eskola nian.

Liuhusi peskiza Fundu Nasoins Unidas ba Labarik (UNICEF) servisu hamutuk ho Komisaun Direitu ba Labarik (KDB) relata katak, kuaze estudante 85% maka trauma ho Covid-19 no la brani atu ba eskola.

Reprezentante Unicef iha Timor-Leste, Scott Whoolery hateten, iha situasaun emerjénsia nia-laran hotu, adolexente no foin-sa'e Ia hetan konsulta natoon tanba governu no parseiru lalais liu atu hataan ba preokupasaun hotu.

“Husi respondente estudante hamutuk 85% maka ta'uk no triste hasoru pandemia Covid-19 ne’e, no triste tanba bainhira akontese Covid-19 sira hahú menus ona partisipa iha atividade eskola,” dehan nia, iha Xanana Reading Room, Lesidere, horisehik.

Whoolery informa, estudante hirak ne’e barak liu mai husi universidade no eskola sekundária, no hateten balun sente saudades ba eskola, nune’e respondente 39% difisil ba eskola no barak liu maka ema ho defisiénsia.

“Ita-nia objetivu mak atu atinji ba segmentu populasaun importante no boot, rona ba sira, no garante ema rona sira-nia lian no sira-nia ideia inklui iha prosesu hataan no rekuperasaun,” hato’o nia.

Whoolery informa, husi peskiza ne’e mós adolexente no foin-sa’e 80% liu mak hataan ba peskiza online, sente pandemia Covid-19 muda foin-sa’e no adolexente ne’e nia moris.

Husi foin-sa’e no adolexente ne’ebé hataan ne’e atus haat liu ho idade entre 10 to’o 24, respondente hotu mai husi munisípiu 12 inklui RAEOA, 51% husi Dili no feto hamutuk 55% no respondente 7% maka mai ho ema defisiénsia.

“Peskiza online kompleta ho entrevista liuhusi telemovel atu respondente balu hetan asesu limitadu ba ínternet, no respondente barak liu selesionadu ladún asesu ba edukasaun, no nu’udar mudansa boot ba sira-nia moris tanba pandemia Covid-19,” tenik Whoolery.

Reprezentante ne’e salienta, peskiza ne'e mós hatudu ba dezempregu ativu husi adolexente no foin-sa'e barak asume hodi hataan ba pandemia ne'e rasik, no 45% husi respondente hateten halo asaun hodi ajuda komunidade durante krize, inklui halo diseminasaun informasaun no fornese ai-han.

Bainhira husu kona-ba labarik no foin-sa'e hotu nia nesesidade hetan konsiderasaun natoon husi ema mak foti desizaun, respondente 40% dehan hakarak ema seluk mak foti desizaun, no foka liu ba labarik no foin-sa'e, liuliu kona-ba labarik nia edukasaun no kriasaun empregu ba foin-sa'e hotu.

“Labarik ida-idak iha direitu atu espresa livremente sira-nia vizaun no hola parte iha prosesu foti desizaun maka afeta sira-nia moris, nune'e, ita hakarak garante katak adolexente no foin-sa'e mak reprezenta ida-baluk tolu husi populasaun Timor-Leste envolve signifikamente no partisipa iha dezenvolvimentu no implementasaun polítika, sira tenke iha asentu ida iha meza atu bele re-imajina hamutuk mundu ida ba ema foin-sa'e hotu no kontinua enfrenta pandemia Covid-19 hamutuk,” nia salienta.

Enkuantu, peskiza ne'e hala'o iha fulan Outubru-Novembru 2020, no la bazeia ba amostra reprezentativu sira tanba ne'e labele jeneraliza ba populasaun hotu iha Timor-Leste nia adolexente no foin-sa'e sira.

Iha fatin hanesan, Diretora Jeral Komisaun ba Direitu Labarik, Teresa Freitas hateten, peskiza ne’e hala’o atu hatene oinsá papél foin-sa’e no adolexente asegura katak, prevene Covid-19 ne’ebé ohin loron eziste iha nasaun ne’e rasik, no oinsá atu halo prevensaun ba aan rasik.

“Joven sira maka nu’udar ai-riin ba nasaun, tanba ne’e sira tenke hetan informasaun ida ne’ebé adekuadu atu bele rona ita nia komunidade no juventude oinsá sensivel ho situasaun surtu Covid-19 ne’e rasik,” dehan nia.

Iha peskiza laran, joven barak maka konsidera hanesan moras tebes, maibé barak liu mós hateten moras ne’e hanesan polítika ida, ne’ebé maka halo husi Governu sira.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV