Realidade iha Fronteira: “Iha Koneksaun, Ohin Tama, Aban Bele Sai” Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Setembru 11, 2020 2552
Fronteira terrestre. Fronteira terrestre.

DILI: Tanba saida ema ho fasil tebes tama no sai iha area fronteira rai-maran maske implementasaun Estadu Emerjensia (EE) foku liu ba area fronteira rai-maran, portu no aeroportu? Nia resposta fasil tebes, kria de’it ligasaun ho pesoal seguransa iha fronteira no dalan sei nakloke.

Timor-oan ida, bolu de’it Amau (la’os naran loos), ne’ebé durante tinan barak nia laran sai ona sidadaun Indonezia no hela iha Kupang, Indonezia, fó sasin kona-ba oinsa nia bele tama no sai husi Timor-Leste ho fasil tebes.

Amau ne’ebé ho idade tinan 24 tama Timor-Leste la ho dokumentus legal ruma, maibé nia konsege hakat liu fronteira sein hetan impedimentu ruma, no nia mós ho livre bele fila ba Kupang.

Amau halo ona viajen dala-barak mai Timor-Leste dezde estadu TL seidauk implementa Estadu Emerjensia (EE) relasiona ho pandemia Covid-19, to’o ohin loron.

Tuir Amau, nia mai hodi vizita nia familia balun iha foho no sei halimar oituan iha ne’e hafoin fila fali ba Kupang.

Sai ona toman ida ba Amau ne’ebé bainhira mai vizita nia familia, nia sei halimar fulan balun nia laran, hafoin fila no hala’o nia atividade durante fulan balun, no tama fali mai.

“Ha’u tama foin semana rua liu ba. Agora ha’u vizita hela familia balun, depois halimar uitoan mak ba fali,” dehan Ameu iha dadalia ida ho jornalista INDEPENDENTE, iha Dili, foin lalais ne’e.

Implementasaun Estadu Emerjensia la difikulta Amau atu bele hakat liu fronteira, tanba Amau iha ona ligasaun di’ak ho pesoal seguransa balun, nune’e nia bele tama no sai konforme hakarak.

“Kolega no familia balun tugas iha fronteira ne’e estadu emerjensia mós di’ak hela,” dehan Amau bainhira jornalista husu kona-ba implementasaun EE dahaat no dalima ne’ebé foku mós ba area fronteira rai-maran.

Relasiona ho deklarasaun husi portavoz Komandu Jerál PNTL Superintendente Xefe Arnaldo Araújo katak seguransa iha fronteira metin tebes, Amau dehan, loos duni seguransa ne’e metin tebes ba ema matan foun ne’ebé laiha koneksaun ho pesoal seguransa balun.

“Paling sira kaer mak matan-foun sira ne’e, sira ne’ebé laiha ligasaun ho sira, seluk ne’ebé koñese malu ne’e atur dala ida jadi kedan,” dehan nia.

Somotxo Deskonfia iha Rede Fasilita Tama-Sai Ilegal

Entretantu, Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasionál trata asuntu Defeza, Seguransa no Negosiu Estranjeiru, no eis Ministru Defeza no Seguransa, José Agostinho Sequeira ‘Somotxo’ deskonfia pesoal seguransa iha area fronteira durante ne’e fasilita movimentu illegal.

“Se karik ema sira ne’ebé mak tama-sai iha area fronteira ne’e nafatin ema ne’ebé hanesan, signifika katak ita iha rede no rede ruma ne’ebé mak iha ne’eba ne’e bele hetan subornu par bele fasilita ema sira ne’e tama sai, tanba se kuandu ita koalia kona-ba seguransa aseguradu ka metin, ida ne’e (sira atu tama) husi ne’ebé? A não ser que ita-nia polisia no forsa sira iha ne’ebá mak fó dalan,” deklara eis ministru ne’e iha PN, Kinta (10/09).

Tuir nia, movimentu illegal iha fronteira mosu ona dezde ukun an to’o ohin loron, no seidauk bele rezolve tanba iha pesoal seguransa balun ne’ebé hala’o serbisu iha fronteira tinan naruk ona no laiha rotasaun.

“Iha kargu xefia balun mantein iha postu ida de’it durante tinan 10, ida ne’e bele deskonfia katak bele monta ona rede iha ne’ebá. Por ezemplu ‘ami bele husik imi liu maibé ami hakarak mill dolares’, see mak bele hatene? Ha’u monta rede iha ne’e tanba ha’u sai ona hanesan na’in ba iha postu ida ne’e,” dehan nia.

Somotxo hatutan, ida ne’e perigu tebes ba seguransa, tanba ne’e rekomenda ba governu atu halo rotasaun ba iha efetivu sira ne’ebé mak halo seguransa iha fronteira.

“Sira tenke halo rotasaun kada fulan tolu, tanba ne’e ita presiza atu aumenta tan ita-nia efetivu sira, se sira iha (na’n) 400 entaun ita presiza (na’in) 800 par bele halo rotasaun, se laiha enatun situasaun sei mantein nafatin tanba laiha ema ne’ebé atu troka,” katak nia.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31