Loron Mundiál Ambiente Dedikadu Bá Uzu Plástiku Ho Responsabilidade Featured

By Rufino Bareto Juñu 06, 2023 357
Inan feton na’in rua, iha serimonia espozisaun hodi selebra loron mundial ambiente, iha Timor Plaza. Produtu ne’ebé faan produs husi plastiku sira husi Lixu. (05/06). Foto:INDEPENDENTE. Inan feton na’in rua, iha serimonia espozisaun hodi selebra loron mundial ambiente, iha Timor Plaza. Produtu ne’ebé faan produs husi plastiku sira husi Lixu. (05/06). Foto:INDEPENDENTE.

DILI: Sekretáriu Estadu Ambiente (SEA), Mery  Corps ho Uniaun Europeia (UE), hamutuk ho Korea International Cooperation Agency (KOICA) loke festival loron mundiál ambiente ne'ebé dedikadu ba uza plastiku ho responsabilidade.

Diretór Nasional  Biodiversidade (SEA), Rui Pires hateten, ema hotu-hotu tenke kontribui kombate lixu plastiku iha Timor-Leste hodi asegura dezenvolvimentu ho sustentavel no proteje meiu ambiente, proteje rekursu biodiversidade sira.

"Ita hetan perigu husi plastiku ho lixu ba ema ne'ebé produs hodi fó impaktu negativu ba ema no mós planeta rai ida ne'e nian,” nia hateten iha Suai Room Timor Plaza, Segunda (05/06/2023).

Plastiku nu'udar produtu elevadu husi estrasaun petroleum no ikus ne'e ameasa planeta rai iha mundu tomak desde inisiu produs plastiku to'o ohin loron.

Mundu tomak produs plastiku iha ona metro millaun 7  bazeia ba matenek na'in sira iha peskisa katak iha 8% halo resiklazen no maioria soe de’it iha natureza.

Iha Timor-Leste, UNDP halo estudu iha tinan 2015 inklui lixu ne'ebé soe lixeira iha Tibar humutuk 18%  mantein husi plastiku, bainhira konta mós hena a'at sira importa mai TL barak mak uzadu, barak soe iha lixeira no bee dalan sira.

Dala ruma mós impende movimentu bee dalan nia kauza inundasaun iha TL, barak so’e lixu arbiru de’it iha rai no tempu udan lori hotu ba tasi hodi estraga biodiversidade hanesan ikan no seluk tán.

Tanba ne'e, responsabilidade Timoroan hotu ninian atu hare'e plastiku hanesan inimigu ida hodi hamutuk kombate.

TL iha ona buat lubuk ida, servisu hamutuk ho ajensia internasional sira, ONG lokal sira ho komunidade no governu nia  esforsu maka'as, nune'e hamutuk ho parseriu dezenvolvimentu hodi kombate plastiku.

Iha fatin hanesan, Diretora Mercy Corps, Jules Keane akresenta Marcy Corps, Uniaun Europeia (UE), no Ajensia Koperativa Internasional Korea (KOICA) loke "Festival Loron Mundial Ambiente" ne'ebé dedikadu ba uza-plastiku ho responsavel.

Iha loron 5 fulan Juñu,  abertura ba festival ne'e dedika ba dialogu kros-seitor entre governu empreza sira no sosiedade sivil Liu husi forum diskusaun no atividade networking.

Partisipante sira hetan oportunidade atu halo konesaun, fahe ideia, esperiensia, no esplora aprosimasaun redus, reuzu, no resiklajen ne'ebé bele tulun rezolve dezafiu ne'ebé mosu beibeik husi lixu plastiku.

Festival ne'e kontinua ba loron rua tuir mai iha area parke Timor-Plaza nian iha Dili, iha ne'ebe vizitante sira dezkobre merkadu resiklajen no reutilizasaun lokál.

Iha sorin seluk, Embaixador Uniaun Europeia iha Timor-Leste, Marc Fledrich sente orgullu hodi asosia ona ho eventu ne'e liu husi projetu hamenus Lixu Plastiku ne'ebé finansia husi Uniaun Europeia no implementa husi Mercy Corps.

Projetu ida-ne'e oferese kampaña sensibilizasaun, hanesan atividade ida-ne'e, no suporta organizasaun lokál sira-nia esforsu atu kolekta no rekolla plástiku.

"Ha'u komprende katak iha loron ohin no ba loron rua oin mai ita sei iha oportunidade atu haree atinijimentu konkretu balun husi organizasaun sira-ne'e," nia  esplika.

Plástiku mak problema prinsipál ida ba Ambiente no umanu iha mundu tomak. Ida ne'e bele afeta ema nia saúde, estraga ekosistema, no estraga animál fuik sira liu-liu espésie tasi nian.

Produsaun, utilizasaun no eliminisaun mak nu'udar kontribuisaun importante ida ba emisaun gás sentrál. Poluisaun nee bele hetan iha fatin hotu, iha foho leten, iha toos, no bele hetan iha uma moos.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31