Leilaun ba Karreta Prado, Aniceto: “Ha’u prosesa de’it saida mak deputadu sira hakarak” Featured

By Cristina Ximenes Juñu 07, 2023 287
Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres. Foto:Media PN. Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres. Foto:Media PN.

DILI: Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Guterres deklara, nu’udar lider ba meza Parlamentu Nasionál nian, nia so prosesa de’it saida mak deputadu sira hakarak.

Aniceto deklara kestaun ne’e relasiona ho desizaun Parlamentu Nasionál nian hodi halo leilaun ba karreta PN nia ho marka Prado.

"Ha'u dehan beibeik ona, Prezidente Parlamentu Nasionál ne'e votu ida de'it bainhira hola desizaun ne'e, no ha'u labele dehan kansela ka la kansela. Parlamentu Nasionál ne'e orgaun kolejial, Prezidente Parlamentu Nasionál ne'e lidera de'it, to'o mesmo konsellu administrasaun atu hola desizaun kona-ba kestaun administrative Prezidente PN laiha votu, maibé Prezidente PN iha devér tomak atu halo ajenda promove diskusaun tuir deputadu sira ninia pedidu ka sira-nia aspirasaun.”

"Ne'ebé to'o agora dala-ruma ha'u halo ajendamentu sira ne'e hotu, hanoin tanba ha'u hakarak ba ha'u-nia interese atu leilaun ba karreta. Ha'u prosesa de'it saida mak deputadu sira hakarak depois deputadu tomak sei halo desizaun," dehan Aniceto hafoin enkontru ho Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, iha Palasiu Prezidensiál Bairu-Pite, Tersa (06/06).

Dala-ruma, nia hatutan, públiku hanoin katak Prezidente PN mak kanten no hanoin de'it nia interese.

“Bainhira sai problema ona, Prezidente Parlamentu Nasionál mak sala, maibé di'ak ne'e hotu-hotu di'ak,” katak nia.

Molok ne’e, Portavoz Fongtil, Maria Dolorosa Boki Fernandes hatete, desizaun Parlamentu Nasionál (PN) atu halo leilaun ba karreta 65 ne'ebé durante ne'e membru PN ba V Lejizlativa uza ba deputadu sira ne'ebé sei remata sira-nia mandatu iha semana oin, la tuir lei númeru 15/2008 kona-ba Lei da Organização e Funcionamento da Administração Parlamentár.

Lei númeru 15/2008, artigu 30.2 (d), hatete: "Pronunciar-se sobre os actos de administração do património imobiliário do Parlamento Nacional, designa damente a aquisição, doação, alienação, cedência e arrendamento, bem como sobre os direitos a ele ine-rentes.”

Tuir nia, lei ne’e la fó abrigu ba leilaun ba sasán imobiliáriu parlamentár no mós la hatuur provizaun ne'ebé detallu kona-ba prosedimentu sira ba lelaun nian, hanesan prevee ona iha dekretu lei 32/2011 kona-ba Jestaun no Alineasaun ba Patrimóniu Móvel sira estadu nian.

“FONGTIL konsidera katak desizaun Parlamentu Nasionál ida ne'e nakonu ho konflitu interese, iha abuzu podér, koluzaun, korrupsaun no fó poténsia boot ba estadu atu lakon valór sira ne'ebé loloos estadu bele hetan bainhira mekanizmu leilaun sira ne'e tuir prosedimentu sira ne'ebé prevee ona tuir Jestaun no Alineasaun ba Patrimóniu Móvel sira Estadu nian.”

“Karik Prado ida ne'e la útil ona no sei aumenta kustu operasionál Parlamentu nian, ami husu atu membru Parlamentu Nasionál sira bele entrega ba iha Diresaun Nasional Patrimóniu Estadu nian atu deside kona-ba patrimóniu hirak ne'e,” dehan Maria iha salaun CNC, Sesta (02/06).

Nia hatutan, lei númeru 15/2008 kona-ba Organizasaun no Funsionamentu Administrasaun Parlamentár, iha artigu 3, alineia 1, fó autonomia patrimoniál ba Parlamentu Nasional, maibé la signifika atu deputadu sira nu'udar benefisiáriu bele deside rezolusaun autónomu ida ba leilaun aset mobiliariu sira ne'ebé hasees tiha prinsipiu boa governasaun no boa fé.

Maria dehan, dezde 2012, PN hatuur ona kultura ida ne'ebé korruptu iha mekanizmu servisu Parlamentár nian, ne'ebé halo deputadu sira bele goza sasán públiku nian ba interese pesoál, ne'ebé sei fó presedente aat ida ba futuru polítiku Timor Leste nian.

Tuir nia, korrupsaun, abuzu póder no fakar osan povu nian sei maka'as bainhira deputadu sira labele evita sira-nia an husi kultura korruptu ida ne'e, tanba iha lakuna kona-ba prosedimentu sira iha lei númeru 15/2008 ba leilaun nian.

Fongtil sujere ba PN atu aplika subsidiariamente rejime jerál ne’ebé vigora iha Artigu 4 alineia 1 & 2 ne’ebé hatete; “Em tudo quanto o Parlamento Nacional não tiver especialmente disposto relativamente à gestão dos seus recursos humanos, financeiros e patrimoniais aplica-se subsidiaria-mente o regime geral vigente."

“Katak uza prinsipiu sira ne'ebé aplika iha dekretu lei 32/2011, la'ós uza póder polítiku ne'ebé benefisiáriu ba prado sira iha ho funsaun membru Parlamentu.”

Maria hatutan, Fongtil mós preokupa montante leilaun ne'ebé PN deside ba kada karreta ho valor $8.000, tanba konsidera ida ne’e nu'udar desizaun ida ne'ebé hatuur vontade mukit ba estadu Timor Leste nia ekonómia di'ak no fó de'it todan ba finansas públiku.

“Ami ejize atu Parlamentu Nasionál bele dada fali sira-nia polítika ne'ebé mai ho sensibilidade mukit ba ita-nia nasaun nia situasaun no mós entrega karreta prado sira ba iha estadu atu jere," deklara Maria.

Fongtil, nia hatutan, bolu atensaun ba Kámara Kontas atu halo auditoria ba desizaun PN no husu atu iha investigasaun kle'an husi Komisaun Anti Korrupsaun tanba konsidera desizaun ida ne'e nakonu ho konflitu ba interese, korrupsaun no hafraku finansas públiku nian ba benéfísiu pessoal.

Ho konsiderasaun ba preokupasaun hirak ne’e, Maria hatutan, Fongtil sei explora dalan legál sira ne'ebé eziste atu kanaliza preokupasaun ne'e ba instituisaun relevante hodi halo investigasaun nesesáriu ba Parlamentu Nasionál nia polítika leilaun karreta.

"Husu ba Tribunál Distrital Dili atu anula tiha desizaun Parlamentu Naional nian ne'ebè deside halo leilaun ba karreta Parlamentu nian. Deputadu sira tenke moe hanesan ho Ministru sira, bainhira mandatu remata sira husik hela transporte hirak ne'e hodi kontinua útiliza ba Governasaun tuir mai," hatete nia.

Fongtil husu ba PN atu kumpri lei orsamentu kapitál menor ne'ebé deside sosa veikulu sira tenke rejistu hotu iha patrimóniu estadu no patrimóniu estadu mak iha diretu tomak atu halo leilaun.

Maria konsidera prátika sira ne’ebé PN halo ne'e hanesan violasaun ne'ebé grave hasoru patrimóniu estadu tuir dekretu lei nú.32/2011.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31