Assanami dehan, konstrusaun uma dignu iha munisípiu haat (4) mak hanesan, munisípiu Manatuto Manufahi, Lautém no Bobnaro, maibé prosesu tarde liu mak iha Bobonaro.
"Ita bele haree iha parte Lautém , Natarbora ho Fatuberliu kuaze atu di'ak ona, agora ida ne'ebé sei la'o neneik liu mak iha parte Tunu Bibi-Bobonaro nian. Ne’e duni, ita husu kompañia sira bele esforsu hodi finaliza lalais tuir kontratu ne'ebé iha," deklara Assanami iha salaun Canossa Has laran Komoro, (21/07).
Nia haktuir, konstrusaun uma dignu iha Munisípiu Manatuto, Manufahi no Lautém atinji ona 80%, maibéiha Bobonaru foin mak atinji 40%.
Assanami dehan, uma dignu ne'ebé foin atinji pursentu kiik ne'e tanba balun dehan katak, kompañia mós la apoiu lalais, parese iha difikuldade ba orsamentu. Maibé bainhira kompañia sira manán tuir ona kritériu hotu-hotu, inklui orsamentu.
"Ida foin atinji pursentu kiik ne'e nia problema mak kuandu ita-nia kompañia sira-ne'e ita apoiu mai tuir tender dehan hotu-hotu iha osan, kuandu manán tiha tender dehan osan susar ona, ne'ebé ita presiza tebe-tebes, ha'u-nia polítika ha'u apoiu kompañia lokál, maibé ita-nia kompañia ne'e tenke reforsa an nu'udár business, jere didiak osan para depois iha kapasidade atu organiza. Mais ha’u husu nafatin ba kompania sira atu servisu disiplina no on time nune'e bele finaliza tuir kontratu ne'ebé iha, se lae estraga fali preformes ministériu nian," dehan Vise-PM Assanami.
Assanami dehan, ida-ne’e la’ós ba uma dignu, maibé projetu hotu-hotu ne’ebé Timoroan kaer tenke hatudu preformes no hatudu kualidade, para depois Timorense maka tenke kaer duni projetu sira-ne'e, para osan bele sirkula iha ne’e, la’ós osan hotu-hotu sai.
Assanami realsa, konstrusaun Uma Dignu ne'e tuir polítika IX Governu Konstitusionál, tan ne'e iha tinan ne'e Ministeriu Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária harii ona Uma Dignu hamutuk 90 iha munisípiu haat kompostu husi Lautein, Manatutu, Bobonaru no Manufahi.
Nia haktuir, konstrusaun Uma Dignu hamutuk 90 ne'e hanesan projetu pilotu ida ba munisípiu haat, iha-neʼebé iha Lautein hamutuk 15, Manatutu 25, Bobonaru 25 no Manufahi hamutuk 25.
Entretantu uma dignu ne'ebé Governu halo ba komunidade sira ho nia medida 9×12, iha ne'ebé kada uma ida sei gasta orsamentu hamutuk $45.000. Tanba ne'e total osan ne'ebé sei gasta ba uma 90 iha faze da-uluk ne'e hamutuk $4.050.00.
Iha fatin hanesan, Diretór Ezekutivu Asosiasaun HAK, Feliciaano da Costa Araújo, hatete, programa sira-ne'e presiza atu tau atensaun masimu, tanba ida-ne'e planu fixu ona iha orsamentu jerál estadu ne'ebé klaru.
Nia adianta, se foin mak atinji to'o 40%, entaun esforsu oinsá para molok mandatu hotu ne'e prozetu sira-ne'e mós remata ona.
"Ha'u-nia espetativa mak antes de mandatu nonu governu remata mais ou menus uma dignu ne'e sira atinji tiha ba 100% ba, signifika munisípiu hotu-hotu ne'e bele sente uma dignu, se lae ita mai fali kampaña ulang fali, ne'e hanesan kaset ida karik ita putar repete ba repete, maibé asaun konkretu la hatudu realidade. Tanba ne'e ha'u hanoin tau ona iha komitmentu iha boa vontade para bele oinsá kompleta ba 100% antes mandatu remata," nia hakotu.