Vizita Xanana, BJ Habibie Triste Labele Mai Timor Featured

By Pedro Alves Martins Jullu 24, 2019 8191
 MENTOR SUPER: Husi karuk, Xanana Gusmao, Try Sutrisno, B.J. Habibie, no Susilo Bambang Yudhoyono hafoin sai oradór iha forum Super Mentor, Jakarta Domingu (17/5). Foto Jawa Pos MENTOR SUPER: Husi karuk, Xanana Gusmao, Try Sutrisno, B.J. Habibie, no Susilo Bambang Yudhoyono hafoin sai oradór iha forum Super Mentor, Jakarta Domingu (17/5). Foto Jawa Pos

"Seim Habibie nia desizaun, karik agora ha’u sai de’it hanesan fa’an jelu fatuk iha dalan ninin”. (Xanana hateten bainhira sai oradór iha forum Super Mentor, Jakarta, Indonesia (18/05/2015).

Deklarasaun Kay Rala Xanana Gusmõ ne’e refleta ba situasaun pasadu, agora no nuudar inspiradór ba jerasaun foun sira.

Ho lembransa sira ne’e, Governu deside ponte iha Bidau, Santa-Ana tau naran BJ Habibie, hanesan rekoñesimentu ida husi povu Timor-Leste.

Maibé konvite husi Xanana ba eis Presidente Repúblika Indonesia, Bacharudin Jusuf Habibie (BJ Habibie) ne’e no expresa nia tristeza labele mai Timor-Leste, tanba nia moras hela.

Bainhira Presidente Komisaun ba Komemorasaun Loron Konsulta Popular ba dala-20, Kay Rala Xanana Gusmão halo vizita, ne’ebé nakonu ho ambiente tristeza no domin husi BJ Habibie.

“Ha’u dehan ba nia (BJ Habibie) ona katak, ha’u fó hatene ona ba instituisaun estadu tomak atu konsidera nia. Ita halo hela ponte ida iha Bidau, Bidau Santa-Ana, ne’ebé atu tau nia naran Ponte Habibie,”dehan Xanana liu husi Embaxador Timor-Leste ba Jakarta, Alberto X.P Carlos ba jornal INDEPENDENTE, horsehik.

Rona tiha lia hirak ne’e, Habibie hateke ho mata-been ba Xanana ho ibun nakdedar oituan hodi hatan dehan, naran ne’e husi arabía ho nia signifikadu katak “Give Love, Receive Love” (Fó Domin, Simu Domin).

Habibie hatan no nakonu ho sentidu domin, ne’ebé ho expresaun triste tebes, tanba nia labele mai Timor-Leste relasiona ho nia kondisaun fiziku moras.

Hafoin rona signifikadu husi naran Habibie, Xanana responde no rekoñese katak “Tebes Ita Boot nia naran Habibie, katak Give Love, Receive Love,  Ita Boot hatudu Love (domin) duni ba povu Timor-Leste. Agora, povu Timor iha momentu ida ne’ebé kontente hodi selebra festa Konsulta Popular la haluha ita nia domin. Povu Timor fó fali sira nia domin ba ita boot”.

Iha ambiente ne’ebé nakonu ho domin husi lider na’in rua ne’e, Habibie hatoo agradese wa’in ba povu Timor.

Xanana konsiente katak, signifikadu husi naran Habibie refleta duni desizaun politika Habibie iha tinan 1999 hanesan Presidente Repúblika Indonesia hodi fó opsaun rua ba povu Timor atu hili ba ukun rasik aan.

“Ohin ha’u ba vizita presidente BJ Habibie iha Ospital nia moras hela, tanba amizade entre ami na’in rua, tanba nia katuas ona liu ha’u liu tinan sanulu. Nia agradese tebes ita konvida, nia dehan defisil tebes nia atu mai Limor-Leste 20 de Agostu, nia hakarak tebtebes, maibé komprende nia situasaun, ita nafatin konsidera nia,”dehan Xanana.

Xanana rekoñese katak, eis Presidente BJ Habibie nia papel iha tempu ne’eba kruzial tebtebes, hotu hatene indonezia katak foin tama iha demokrasia, no defisil ba indonezia rasik.

Entretantu, Partidu Demokratidu orgullu karik tau naran BJ Habibie iha ponte Bidau Santa-Ana tanba Habibie fó ona nia kontribuisaun ba no brani hasai opsaun rua ba Timor-Leste hodi hetan indepedénsia tanba nia merese tau naran iha ponte Bidau Lesidere.

Presidente Partidu Demokratiku, Mariano Asanami Sabino konsidera BJ Habibie ema intelektual ida.

Hafoin opsaun rua ne’ebé Habibie fó, povu Timor-Leste hamutuk rihun 365.501 mak tuir eleisaun ba opsaun rua (otonomia espesial ou Referendum), ho sentru votasaun hamutuk 700.

Rejultadu husi eleisaun ne’e, pursentu 21,5 de’it ba povu ne’ebé hili opsaun otonomia, pursentu 78,5 rezeita (hakarak ukun rasik aan).

Eleisaun hala’o iha loron 30 fulan-Aggostu 1999, rejultadu anunsia husi ONU loron 4 fulan-Septembru tinan 1999.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV