‘Votante Hasai Osan ba Vota, Kandidatu Hein Sura Osan’

By Aquino/Januario Marsu 25, 2022 668
Eleitor sira forma hodi ezerse sira nia direitu. Foto:Saturnina/INDEPENDENTE. Eleitor sira forma hodi ezerse sira nia direitu. Foto:Saturnina/INDEPENDENTE.

DILI: Eleisaun ba Prezidente Repúblika iha Timor-Leste hamosu realidade ne’ebé diferente entre benefisiu ne’ebé votante sira no ema ne’ebé sira vota hetan. Votante sira tenke hasai osan husi nia bolsu hodi ba vota iha ninia munisipiu no kandidatu PR sira hein sura osan bazeia ba votus ne’ebé sira hetan.

Dekretu lei númeru 6/2018 kona-ba subvensaun ba kandidatu Prezidente Repúblika hatete “kada kandidatu iha direitu atu hetan subvensaun husi estadu ba kampaña eleitoral, ho valor $4 ba kada votus ne’ebé hetan”.

Jurista Timor-oan, Amu Júlio Crispin konsidera presiza atu altera subvensaun públika ba kandidatu PR tanba rejime ne’e la justu.

“Tanba sidadaun sira ne’ebé mak vota ne’e sira hasai osan ba transporte, haan no hemu, iha de’it Dili ne’e gasta ladun barak, maibé ba foho gasta ne’e dala ruma $20 kada ema,” dehan Amu Crispin foin lalais.

Bainhira sidadaun sira hasai osan rasik hodi ba vota, nia hatutan, kandidatu sira ne’ebé kompete hein sura osan de’it.

“Sira ne’ebé mak atu ba Prezidente (Repúblika) selu $4 votu ida, husi  parte justisa nian ida ne’e injustisa boot.”

Tan ne’e, tuir nia presiza tetu no hadia fila fali lei subvensaun ba Prezidente Repúblika no ba partidu.

“Tenke hadia, tetu fila-fali ba subvensaun públika ba partidu sira no kandidatu Prezidente Repúblika, primeiru gasta estadu nia osan no povu ne’ebé ba vota ne’e gasta rasik sira-nia osan,” nia afirma.

Entretantu, tuir informasaun ne’ebé jornalista jornal INDEPENDENTE asesu, osan ne’ebé eleitór ida husi munisipiu Lautem, Kovalima no Vikeke tenke hasai hodi selu bus ba vota no fila mai Dili mak $66.

Osan bus husi Dili ba munisipiu Lautem ba kada ema mak $8, husi Dili ba Kovalima $15 no husi Dili ba Vikeke $10.

Signifika eleitór ida husi munisipiu Lautem tenke prepara $16 atu bele ba vota iha ninia munisipiu, Kovalima tenke prepara $30 no Vikeke tenke prepara $20. Ida ne’e seidauk inklui han durante iha dalan no nesesidade seluk tan, no mós seidauk sura ho kustu ba transporte husi kapital munisipiu ba postu administrativu, suku ka aldeia ne’ebé sai nu’udar fatin ba eleitór ne’e atu vota.

Iha fatin ketak, Prezidente Komisaun Nasionál Eleisaun (CNE), José Belo hatete, kandidatu na’in 16 sei iha direitu simu subsidiu laos $4 ba kada votus ne’ebé sira hetan.

“Ha’u hanoin lei ne’e tratamentu hanesan ba kandidatu hotu-hotu, iha ne’ebá la define nia bele atinze númeru hira, ne’ebé lei seidauk iha mudansa katak altura dekretu lei ne’e dehan dollar ida to’o $10, maibé tanba iha mudansa entaun votu ida ba dollar haat ($4), ne’ebé hotu-hotu tenke hetan,” dehan nia liu husi konferensia imprensa iha edifisiu CNE, Kuarta (23/03).

Entretantu, bazeia ba rezultadu eleisaun ronde dahuluk, kandidatu PR José Ramos Horta sai nu’udar kandidatu ne’ebé sei simu osan ho númeru boot liu, $1,205,924. Enkunatu kandidatu Angela Freitas sei simu montante kiik liu ho $2,768.

Tuir mai osan ne’ebé kandidatu sira sei simu bazeia ba númeru votus ne’ebé sira hetan.

Kandidatu ne’ebé okupa númeru dahuluk to’o dalima, Horta ho votus 301,481 simu $1,205,924, Lú Olo ho votus 143,408 simu $573,632, Berta ho votus 56,289 simu $225,156, Lere ho votus 48,959 simu $195,836 no Assanami ho votus 47,008 simu $188,032.

Kandidatu ne’ebé okupa númeru daneen to’o sanolu, Anacleto ho votus 13,059 simu $52,236, Martino ho votus 8,485 simu $33,940, Hermes ho votus 7,958 simu $31,832, Milena ho votus 5,335 simu $21,340 no Isabel ho votus 4,165 simu $16,660.

Kandidatu ne’ebé okupa númeru 11 to’o númeru ikus liu, Felisberto ho votus 2,615 simu $10,460, Constâncio ho votus 2,474 simu 9,896, Rogério Lobato ho votus 2,028 simu $8,112, Virgílio Guterres ho votus 1,685 simu $6,740, Antero ho votus 1,531 simu $6,124 no Ângela ho votus 692 simu $2,768.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Sexta, 25 Marsu 2022 22:00

Independente Digital TV