PN Kestiona Bolsu Estudu FDCH Fasil Liu ba Ema Balun De’it Featured

By Jacinto Xavier Fevereiru 26, 2019 6014

DILI:Deputadu Parlamentu Nasionál (PN) kestiona makaas kona-ba prosesu rekrutamentu ba programa bolsu estudu ne’ebé loke husi Sekretáriadu Tékniku Fundu Dezenvolvimentu Kapitál Humanu (ST-FDCH).

Tuir Deputadu sira katak kada tinan prosesu rekrutamentu bolsu estudus ba Timoroan ne’e asesu fasil liu ba ema importante sira balun no defisil ba Timoroan babain sira.

“Ha’u rona ema fó informasaun katak, iha ministériu balun iha família bele asesu ba bolsu ne’e,” informa Deputada PN husi Bankada CNRT, Albina Marçal iha PN, foin lalais ne’e.

Deputada ne’e lamenta mós, bainhira ekipa husi ST-FDCH tuun ba iha terenu hodi foti dadus ba estudante Timoroan sira ne’ebé atu rekere ba bolsu estudu ne’e la to’o iha fatin tarjetu sira.

Tuir nia, iha munisípiu organizasaun veteranus nian eziste iha ne’ebá, maibé ekipa FDCH ne’e la to’o iha ne'ebá, difikulta Timoroan sira atu asesu ba informasaun.

Preokupasaun hanesan reforsa husi Deputada PN husi bankada FRETILIN, Maria Angélica Rangel konsidera servisu ST-FCH uluk iha Ministériu Edukasaun nia okos la konsege zere programa bolsu estudu ho di’ak, tanba ne’e FDCH muda fali ba Gabinete Ministériu Planeamentu Investimentu Estratéjiku (MPIE) nia okos hodi maun Boot Xanana Gusmão kontrola diretamente.

Tuir nia, rekrutamentu mosu “familiarizmu” la’ós instituisaun mak halo maibé ema, individu balun iha ST-FDCH.

Iha parte seluk, Deputadu Silvino Morais preokupa bolseiru Timoroan ne’ebé durante ne’e hetan bolsu estudu FDCH kuaze 20% mak to’o oras ne’e seidauk hetan servisu.

 “Bolseiru sira agora iha hotu ne’ebé, ita buka ema atu apoiu governu mós susar,” Silvino preokupa

Hataan ba preokupasaun ne’e, Sekretariu Tékniku   Fundu Dezenvolvimentu Kapitál Humanu (ST-FDCH), Isménio Martins da Silva rejeita ho informasaun ne’ebé deputada sira hato’o mosu rekrutamentu familiarizmu ne’e laloos.

Isménio dehan, too agora Timoroan hamutuk 5005 espailladu ba iha universidade 226 ne’ebé sai hanesan parseiru ho estadu Timor, husi totál bolseiru ne’e rihun 3000 resin mak remata ona sira nia estudu.

Nia esplika, mekanizmu bolsu estudu ne’e ST-FDCH servisu hamutuk ho ministériu hotu. Ministériu sira identifika tuir planu bolsu estudu nian ne’ebé prioridade hodi atribui fundu ne’e.

Prosesu tomak bazeia ba prioridade kada setór sei hato’o proposta mai iha Konsellu Administrasaun FDCH hafoin hamutuk ho ministériu neen mak halo desizaun ba areas prioridade depois mak FDCH atribui fundu.

Bainhira identifika ona prioridade sira, FDCH sei estabelese akordu ho universidade ne’ebé estadu hili tuir prioridade no kualidade.

“Ita konvida sira husi universidade ne’ebé ita hili mai painél entrevista ba kandidatura bolseiru sira ne’ebé aplika atu ba eskola iha sira nia universidade tuir duni sira nia kritériu,” dehan nia iha PN.

Nia esplika, prosesu halo selesaun ba bolseiru sira ema painél importante husi universidade sira iha rai li'ur no rai laran ne’ebé independente, la iha influensia husi FDCH rasik atu haruka ema ne’e ba no seluk labele ba.

FDCH rasik ko’alia ona ho instituisaun estadu sira hanesan Parlamentu Nasionál liu husi komisaun espesializada sira aban bainrua bele aloka mós bolseiru sira atu ba halo estájiu profisionál iha ne’ebá atu nune’e bele apoiu sira iha komisaun.

Isménio hatutan, bolseiru ne’ebé iha hamutuk 5005 no rihun 3000 resin ne’ebé akaba sira nia estudu agora fila mai Timor maioria mak servisu ona.

 “Sira ne’ebé akaba estudu 80% mak hetan ona servisu,” dehan nia.

Ba Timoroan sira seluk ne’ebé seidauk servisu, FDCH sei hala’o estájiu profisionál iha instituisaun estadu tuir sira nia méritu tanba estudante sira ne’e balun sai hanesan ekonomista, kontabilista ne’ebé bele atu apoiu ba dezenvolvimentu nasionál.

Tuir planu FDCH ho orsamentu ne’ebé ki’ik tokon $20 de’it kompara ho tinan hirak liubá maibé projesaun ba tinan 2019 FDCH sei benefisia timoroan hamutuk 13.565.

Husi orsamentu tokon $20 ne’e sei finansia programa prinsipál haat hanesan, formasaun profisionál ho montante orsamentu tokon $1.9 formasaun téknika tokon $6.5, bolsa estudu tokon $9.2 no tipu formasaun seluk tokon $2.1.

Entretantu projesaun númeru benefisiáriu ba programa haat ne’e, tinan 2019 FDCH sei benefisia timoroan 13.565  husi númeru ne’e feto 5.030 no mane 8.535.

Parte seluk, Ministru Ensinu Superiór Siénsia Kultura (MESCC), Longuinhos dos Santos agradese mezmu ho orsamentu ki'ik, FDCH sempre halo esforsu loke bolsu estudu ba Timoroan sira.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV