Tanba ne’e Xefe Estadu hatete, ho lakunas sira ne’ebé akontese la konsege haree, labele valoriza didi’ak profesór no Doutor ho Pesoál Saudé sira.

“Prezidente Parlamentu ha’u atu informa de’it ho Komisaun Funsaun Publika bainhira ita ko’alia kona-ba reforma de administrasaun públika ami haree no estuda nafatin kona-ba rejime espesial rua ne’ebé diferente, Ida ba edukasaun ida seluk ba Saúde. Tanba ho lakunas sira ne’ebé akontese, akontese maka ita la konsege haree, labele valoriza didi’ak profesór sira hodi nune’e tama sai tama sai no to’o ha’u sente katak ita hotu rona profesóres balun ferik ona no katuas ona la konsege lao hatama profesór voluntariu ne’e hotu maka ideia ne’e monta tiha sistema ida,” dehan Primeiru Ministru iha faze debate espesialidade OJE 2026 iha Plenária Parlamentu Nasionál, Kinta (20/11).

Xefe Governu ne’e hatete, diferente kuandu temi rejime jeral edukasaun nian mosu diferente tanba misaun ida de’it, ida servi labarik sira no ida seluk servi moras sir a mais ida ne’e mós sei iha prosesu nafatin atu haree no atu identifika.

“Ita boot sira mós iha ne’e ha’u rona tiha ona ha’u la konsege responde, ba iha Hospital Lahane iha mós ita nia emprezariu ida ne’ebé Star-King ne’ebé mós halo tiha Hospitál ida hodi ita atu dehan karik katak atu kompleta problema asistensia saúde ne’e, invesde haruka ba liur se nia iha ekipamentu di’ak iha ne’e mós la’os atu lori doutores espesializadu sira mai, mais mós atu forma ita nia Doutores sira.”

“Loron ida ha’u liu husi Xina ha’u admira tebtebes tanba iha fatin ida ha’u haluha tiha ona iha ne’ebé hasoru malu ho Timor-oan sira iha ne’ebá barak liu mak ba eskola ha’u haree labele dehan ferik ne’e mais nia idade ona feto ida ha’u dehan o halo saida iha ne’e ha’u mai estuda, hae o ferik ona mai estuda fali hanesan ne’e lae ha’u doutora ah deskulpa, atu hasai espesializasaun,” nia dehan.

Nune’e, problema ida ne’e mós governu sei tau matan nafatin hodi ba iha ida ne’en mós Governu temi tiha ona saúde atu haree, atu identifika no halo analiza didi’ak ida Kardiaku kostuma barak, pulmaun barak no moras oin-oin ne’ebé uluk kuaze ke la akontese mais agora ne’e no la’os de’it hira ka atu ba hetan ema ne’ebé atu ba asiste bele kura-kura, maibé tanba sa, tanba hahan ka tanba saida, bee ka tanba saida.

“Tanba ikus ne’e ita haree dehan katak moras ida uluk ne’e la iha ida uluk ne’e laiha ida ita han de’it fehuk aiferina de’it la moras, agora ne’e moras labarik foinsae sira mós moras ha’u admira ida ne’e, mais joven sira idade 20 ital, 30 ital nia mate, mate saida fuan, nia fuma lae nunka fuma dook husi ema ne’ebé fuma mais nia mate, ne’e mak doutor sira ha’u la fiar sira ne’e, o ba dehan ba sira la fuma ne’e trata didi’ak,” PM argumenta.

Mais atu dehan de’it katak, iha reforma ka hadia administrasaun públika ne’e Edukasaun, Saúde ne’e para aleinde iha Ministériu bele dehan katak Ministériu balun tékniku de’it injineiru bu’at sira ne’e hotu mais tenke fó valor rekoinese sira nia esforsu iha area ida ne’e ida ne’ebá, balun kala ladun administrasaun de’it.

“Ne’ebé ita tenke haree didi’ak bu’at sira ne’e hotu la eita dehan katak ohin temi tiha ona problema ida katak doutoradu tiha ona simu hanesan fali ida baibain, ne’ebé iha reforma administrasaun Públika ho Prezidente Komisaun Funsaun Públika ami estuda hela bu’at ne’e para ita hadia hodi monta sistema ida ba ita nian,” tenik PM Xanana.