Governu la reforma PSIK, troka de’it membru ne’ebé Superior la Gosta Featured

By Domingos Gomes Abril 11, 2024 149
Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein (FM), Nelson Belo. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein (FM), Nelson Belo. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Aktu pesoal Polisia Sientifika Investigasaun Kriminal hodi husu osan ba familia fujitivu Arnolfo Teves Jr. hamosu pergunta kona-ba reforma ne’ebé governu konstitusional halo bazeia promesa Primeiru MInistru, Kay Rala Xanana Gusmão, bainhira simu posse.

Iha 1 Jullu 2023, bainhira membru governu dasia simu posse, Xefe Governu deklara iha loron 120 nia laran sei halo mós re-estruturasaun ba Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál (PSIK), tanba konsidera la hatudu integridade no la profisional.

Diretór Ezekutivu Fundasaun Mahein (FM), Nelson Belo hatete, programa governu dasia kona-ba reforma PSIK la la’o.

Tanba, tuir nia, governu troka de’it membru sira ne'ebé superior sira la gosta no la a favor ba superior sira-nia interese partikular.

Nelson konsidera, ida ne’e haburas no hametin impunidade no hafraku lei no regulamentu sira.

“Instituisaun ida presiza lideransa ne'ebé di'ak atu funsiona loloos, bainhira lideransa lakohi ka labele implementa regras no falla atu kontrola nia membru sira, ida ne'e hafraku instituisaun no mós hafoer imajen estadu nian,” dehan Nelson.

Daudauk ne’e, tuir nia, PSIK iha inserteza nia laran tanba Governu dasia hasai ona lei hodi halo reforma ba PSIK, maibé seidauk implementa.

Inserteza ne'e sai kestaun boot, tanba estadu investe rekursu barak ba iha PSIK hodi dezenvolve PSIK nia kapasidade nu'udar instituisaun ne'ebé responsável ba investigasaun krime kompleksu no organizadu sira.

“Tanba ne'e ami rekomenda ba Parlamentu Nasional komisaun A no B, halo fiskalizasaun urijente ba PSIK no kria Komisaun Eventual ida hodi halo investigasaun ba responsável sira PSIK nian, nune'e mós aselera prosesu reforma ba PSIK ne'ebé tama iha kompetênsia Parlamentu Nasional nian mak liu husi alterasaun ba Lei Organizasaun Investigasaun Kriminal,” deklara Nelson.

Nelson mós rekomenda atu halo auditoria ba atividade PSIK nian.

“Ami husu para atu halo audit ba atividade PSIK nian signifika katak husi atividade sira ne’ebé administrasaun to’o operasional ne’e husu par halo audit.”

Kultura Impunidade iha PSIK

Hafoin kazu pesoal PSIK husu osan ba familia fujitivu Teves mosu iha públiku, sosiadade hahú mós ke’e hikas kazu sira seluk ne’ebé molok ne’e akontese ona iha instituisaun estadu ne’e maibé to’o ohin laiha prosesu.

Fundasaun Mahein (FM) konsidera lideransa iha instituisaun PSIK durante ne’e hakiak kultura impunidade, tanba bainhira membru sira halo sala, superior sira la halo prosesu.

Kazu ne’ebé FM levanta mak hanesan kazu burla agravadu ne’ebé komete husi membru PSIK. Kazu ne’e rejistu iha Ministériu Públiku no Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) no konstitui ona hanesan arguidu tanba deskonfia simu vítima sira-nia osan ho montante $700, inklui abuzu poder tanba utiliza edifisiu PSIK hodi rezolve problema partikular balun.

Durante ne’e, prosesu kiriminal hasoru pesoal refere lao hela, maibé ba prosesu disiplinar la laos tanba deskonfia superior PSIK arkiva tiha ona kazu refere.

Kazu seluk mak kazu utiliza armas hodi ameasa ema tanba problema feto no vítima hato'o keixa ba PSIK maibé PSIK la hola medida tanba individu refere pertense ba superior PSIK nia ema konfiansa.

Kazu ida tan mak uza poder hodi treinu superior PSIK nia oan-mane uza arma PSIK nian no pratika tiru iha fatin karrega tiru PSIK nian iha área Kaitehu, Munisípiu Likisa.

“Ikus mai kazu ne'e konsege sai polemika iha tinan 2023 nia rohan, maibé to'o agora iha nonok nia laran,” deklara Diretór Ezekutivu FM, Nelson Belo.

Hafoin ida ne’e, iha fulan Marsu 2024, Pesoal PSIK sai mós sasin ba kazu korrupsaun ne'ebé envolve membru PSIK iha prosesu konkursu limpeza iha PSIK ne'ebé akontese iha tinan 2021.

“Haree ba akontesimentu sira ne'e, ami konklui katak polemika sira ne'ebé akontese iha tinan 2023 nia rohan no to'o ohin loron envolve pesoal PSIK balun kontinua hakiak kultura impunidade iha PSIK nia laran, tanba pesoal PSIK sira ne'ebé envolve iha kazu disiplinar no kriminal laiha prosesu no arkiva husi superior PSIK nia hakarak,” dehan Nelson.

Ho kultura impunidade no membru PSIK ne’ebé sente hetan protesaun husi superior sira halo sira kontinua komete kazu sira seluk.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 11 Abril 2024 17:17

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31