Ai-Moruk Kontinua Falta, Presiza Investiga INFPM Featured

By Cristina Ximenes Abril 11, 2024 229
Stok Aimoruk iha Armazen INFPM. Foto: Dok/INDEPENDENTE. Stok Aimoruk iha Armazen INFPM. Foto: Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Organizasaun Naun Governamentál (ONG) Asosiasaun HAK preokupa to’o agora iha ospitál nasionál, sentru saúde, ospitál referál no postu saúde sira kontinua falta ai-moruk. Governu seidauk rezolve tanba ne’e, presiza halo investigasaun ba ema sira ne’ebé servisu iha Institutu Nasionál Farmacia Produtu Medikamentu (INFPM) tanba sira mak distribui ai-moruk.

Diretór Asosuasaun HAK, Feliciano da Costa Araújo hateten, INFPM hanesan baze ida apoiu ai-moruk ba teritóriu laran tomak, sira rasik iha kompeténsia oinsá atu bele prosesa ai-moruk sira tama iha INFPM depois mak pedidu mai distribui ai-moruk sira ne’e ba iha ospitál referál, sentru saúde, no postu saúde sira, se ita la halo buat ida hanesan ne’e signifika laiha duni kompeténsia no kapasidade atu jere. Tanba ne’e presiza halo investigasaun ida ba ema sira ne’ebé iha INFPM.

Nia afirma, tanba INFPM ne’e la’os parte ida atu julga sira, sira ne’e ezekuta orden ne’ebé mai husi ministériu, tuir loloos ministériu rasik tenke haree ba ida ne’e.

Tanba, Ministra Saúde laiha kompeténsia no laiha duni responsabilidade ba ida ne’e, tanba saida mak to’o agora seidauk rezolve problema ai-moruk ne’e. Tuir looos ministériu saúde ne’e ema lubuk boot ida servisu iha ne’eba ne’e mesak professional, tinan naruk servisu iha ne’eba ne’e la falla ai-moruk ne’ebé aranja, nusa mak Ministra Saúde ho ninia vise na’in rua ne’e labele koalia ba ninia tékniku sira atu arranja ai-moruk.

“Minista Saúde deklara ba públiku katak ai-moruk sira ne’e sei mai husi India, Singapura, Malazia, Tailandia maibé realidade ai-moruk la to’o mai ne’e, ba ami Ministra Saúde laiha kompeténsia atu jere ministériu refere,” dehan Feliciano, iha knaar fatin, Faról, Tersa (9/4).

Entretantu, iha fatin ketak Diretór Ezekutivu Luta Hamutuk, José Alves da Costa hatete, presiza halo investigasaun, maske agora KAK aleja hela, loloos Ministériu Públiku ho PDHJ bele tun direita atu halo observasaun.

“Parlamentu Nasionál nia iha knaar no responsabilidade boot atu halo fiskalizasaun, ita la hatene sira nia fiskalizasaun ba kestaun ai-moruk durante ne’e to’o iha ne’ebé, maibé defaktu ne’e iha kuaze hospitál nasionál, hospitál referál, sentru saúde sira ai-moruk laiha,” haktuir nia.

Nia haktuir, Parlamentu Nasionál mak loloos tenke tun ba halo fiskalizasaun hodi anunsiu nia rezultadu fiskalizasaun bele hatene problema loloos ne’e iha ne’ebé, tuir Luta Hamutuk nia haree katak Luta Hamutuk deskonfia makaas ida ne’e iha kon kali kon entre Ministra Saúde, INFPM ho kompañia Sali-Magu atu halo buat ruma iha ne’eba, ne’ebé la hatene durante ne’e prosesu ne'e to'o iha ne'ebé.

Nia esplika, promesa iha hela de'it maibé ai-moruk kontinua laiha nafatin ne'e hanoin diluar nawar (alende negosiasaun) ona ne'ebé loloos ne'e katuas Xanana tebe sai ona Ministra Saúde ne'e, nia la merese sai ministra tanba nia laiha responsabilidade, mas di'ak liu husi parte PDHJ mós tenke tau matan ba iha lala'ok ida ne'e, inklui mós ba liu-liu membru parlamentu sira atu halo fiskalizasaun.

Tanba ne'e, tenke onestu, loos duni CNRT ho PD sai hanesan ukun iha nonu governu ida ne'e maibé ninia deputadu sira iha Parlamentu mós labele dukur haree bainhira buat sasan sira la'o loos tuir nia dalan hanesan ne'e labee tur nonok labele apoiu de'it.

Maibé, tenke tun ba baze haree didi'ak atu bele identifika kauza sira ne'e mai husi ne'ebé, dala ida tan husu ba Parlamentu Nasionál atu halo fiskalizasaun ba iha prosesu tomak, hahú husi fó konfiansa pedidu atu halo sosa ai-moruk to'o iha kompromisiu sira to'o agora ai-moruk laiha.

Nia afirma, presiza iha investigasaun mak haree, agora kestaun ne’e tanbasá to’o agora ai-moruk ne'e la to'o hela de'it atu dehan kon kali kon entre parte husi ne'ebé mós la hatene maibé deskonfia mak ne'e Ministra Saúde laiha responsabilidade, nia hanesan fase liman tur nonok de'it.

“INFPM mós ladun sériu ezije ninia direitu tanba ai-moruk ne'e INFPM mak responsabaliza tanbasá mak to'o agora problema hela de'it no Kompañia Sali-Magu nia tenke responsabiliza ne'ebé deskonfia ne'e buat tolu entre MS, Sali-Magu ho INFPM sira kon kali kon ne'ebé la sosa ai-moruk iha liur ka sosa ai-moruk iha ne'ebé mós ita la hatene tanba fulan kotuk lista hatama ai-moruk laiha maibé kompromisiu dehan ai-moruk tama ona,” dehan nia.

Maibé, Ministra Saúde tenke husu responsabilidade INFPM kona-ba ai-moruk ne'e to'o ona iha ne'ebé, labele sakrifika fali povu ba sira nia polítika foer ne'e, ne'ebé hanoin ida ne'e kon kali kon parte tolu ne'e ne'e, ne'ebé husu Parlamentu Nasionál tenke halo fiskalizasaun atu hatene loloos nia kauza.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV