Vise-Prezidente Bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco hateten, orgaun soberania sira ne’ebé eziste tuir loloos tenke konsidera no tulun malu hodi defende interese Estadu.
Loloos Governu tenke submete ona proposta lei sira ne’ebé atu halo alterasaun mai Parlamentu Nasionál atu deputadu sira bele estuda, nune'e iha votasaun karik bele hili ho konxiénsia no responsabilidade.
“Tempu ne’e agora badak loos ona, oinsá mak deputadu sira bele estuda no halo apresiasaun tuir sira-nia konxiénsia rasik. Ida ne’e mak sai ami nia preokupasaun. Prosesu hirak ne’e ligasaun ho povu nia moris, deputadu sira la hatene to’o tempu sira bele ba ‘yes men’ de’it,” dehan nia, iha PN, horisehik.
Branco esplika, proposta lei ne’ebé atu halo alterasaun seidauk hatene tanba iha loron 8 Jullu 2019 mak aprezenta ba Konsellu Ministru atu aprova, entaun tempu ne’e badak tebes ona ba deputadu sira atu halo leitura.
“Pozisaun FRETILIN nian to’o ba loron mak ita foti desizaun”, dehan nia.
Iha fatin hanesan, Prezidente Bankada PD, António da Conceição ‘Kalohan’ hateten, informasaun verbál ne’ebé Xefe Negosiadór Prinsipál Fronteira Marítima, Kay Rala Xanana Gusmão informa ba Bankada PD, iha konferénsia g7+ nian iha Lizboa, husu atu deputadu sira bele diskute didi’ak proposta lei alterasaun ne’e rasik.
Deputadu ne’e esplika, provavelmente lei 12 mak PN ne’e presiza atu aprova, hanesan lei tasi nian ne’ebé presiza ajusta, tanba uluk ne’e ko’alia kona-ba tratadu Tasi Timor nian ne’e liga ba JPDA presiza halo alterasaun, nune’e halo revizaun mós ba lei fundu petrolíferu, lei komérsiu. Lei hirak ne’e mak Governu informa ona atu iha tempu badak bele altera.
“Ami fó ona resposta katak ami prontu atu partisipa iha debate hodi ita bele finaliza, atu nune’e iha loron 30 Agostu tratadu ne’e bele entra envigor ona, no Governu Timor ho Austrália sei troka nota entrendimentu iha momentu ne'ebá” dehan nia.
Tasi Timor ne’e soberania Estadu, tanba ne’e presiza ema hotu ninia unidade, entaun prosesu ne’e rekere ema hotu-hotu nia konsensu labele hanoin apoiu ida ne’e atu hetan buat ruma.
“Ami husi PD hakarak atu dinamiza polítika iha PN no iha nivel nasionál. Ami sei kontinua fó ami nia aposta polítika hodi bele fó balansu polítiku ba aktu governativu iha ita nia rain, entaun ami sei apoiu polítiku ba ida ne’e,” dehan nia.
Loron ne’ebé atu halo ratifikasaun ne’e kalendáriu polítiku mai husi governu, tanba ne’e dezafiu ba Governu maka tenke aprezenta ona proposta lei mai iha PN atu deputadu sira bele lee.
Iha fatin hanesan, Vise Presidente PN, Maria Angelina Sarmento hateten, definisaun libertasaun populár presiza iha definisaun fronteira marítima, aereo no terrestre. Tanba ne’e, bankada Governu iha kompromisu boot hodi marka istoria iha komemorasaun loron konsulta populár hodi ratifika akordu FM.
“Tuir informasaun ne’ebé ami rona katak, rai rua ne’e iha ona konkordánsia atu halo ratifikasaun iha loron 30 Agostu ne’e,” tenik nia.
Nia esplika, rejimetu PN nian, iha loron 15 Jullu 2019, PN sei resesu to’o iha loron 14 Setembru 2019 mak tama fali, maibé ho diskusaun ba alterasaun proposta lei ne’e, PN sei hamenus resesu fulan rua ba fulan ida hodi debate asuntu ne’e tanba interese Estadu nian.