Items filtered by date: Sexta, 10 Agostu 2018

Sexta, 10 Agostu 2018 18:57

TR Pronunsia DOT La Inkonstitusional

DILI: Tribunal Rekursu hasai ona ninia desizaun ba dekretu PN nú.1/V katak dekretu ne’e la inkonstitusional.

Published in Nasional

DILI: Komandante Jerál Polísia Nasionál Timór Leste (PNTL), Komisáriu Júlio da Costa Hornay informa prosesu investigasaun kriminal ba pesoal polisia ne’ebé hapara misa iha Igreja Bidau la’o ona.

Published in Krime
Sexta, 10 Agostu 2018 11:17

PM Taur Fiar PR Lú Olo Sei Promulga DOT

DILI: Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak  fiar metin ba Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo sei promulga Dotasaun Orsamentu Temporaria (DOT)

Published in Ekonomia

DILI: Hafoin Parlamentu Nasionál (PN) aprova programa governu nian, órgaun ezekutivu konsentra hikas ba Orsamentu Jerál Estadu (OJE), tanba ne’e entrega ona ba Parlamentu Nasionál ho karakter urjénsia hodi bele diskute lalais iha plenária.

Published in Ekonomia

DILI: Depois akontesimentu baku malu no tiru teu entre membru FALINTIL Forsa Defeza Timor-Leste (FFDTL) no Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) iha Postu Administrativu Maliana, Munisípiu Bobonaru, Komandu foti ona medida hodi detein Komandu Postu Tunubibi.

Published in Krime

DILI: Impase polítika ne’ebé hahú mosu husi Governu anteriór to’o atuál tanba iha diverjénsia polítika entre lideransa nasionál sira iha kada partidu.

Published in Politika
Sexta, 10 Agostu 2018 10:31

Impeachment CNRT Laiha Fundamentu

DILI: Desizaun polítika partidu CNRT liu husi estrutura munisipál hodi husu halo impeachment (mosaun sensura) hasoru Prezidente Repúblika laiha fundamentu.

Jurista no eis-membru Asembleia Konstituinte, Manuel Tilman hateten, ameasa ne’ebé partidu CNRT halo ba Prezidente Repúblika konsidera mamuk, tanba bainhira halo rekerimentu Deputadu CNRT tenke to’o 13 hodi foti prosesu kontra Xefe Estadu ho destituisaun.

Maibé na dehan, bazeia Konstituisaun RDTL Artigu 79 númeru 3 sei hahú prosesu ne’e iha PN husi baluk da lima (1/5) ho deliberasaun aprovadu tuir maioria baluk tolu rua (2/3) husi deputadu hotu-hotu.

“Atu aprova hatún Prezidente Repúblika tenke kompleta dois tersu (2/3), nune’e hetan aprovasaun hodi haruka ba Tribunál Rekursu mak foti desizaun la’ós deputadu sira”, dehan Tilman, iha knaar fatin, Praia Kokeirus-Dili, horisehik.

Nia hatutan, Konstituisaun RDTL Artigu 69 (Prinsípiu kona-ba haketak podér nian) dehan, órgaun soberania sira iha nia relasaun ba malu no bainhira hala’o knaar, tenke tuir prinsípiu separasaun no interdependénsia kbiit nian, ne’ebé iha lei inan nia laran.

Nune’e, bazeia ba artigu 106 (Nomeasaun) númeru 2 dehan, membru Governu sira seluk, Prezidente Repúblika mak sei hili husi Xefe Governu nia proposta.

Ne’e duni, Prezidente Repúblika la sala, tanba la kontra konstituisaun RDTL. Nune’e, kona-ba prezunsaun inosénsia la’ós kompeténsia husi Prezidente Repúblika.

Tanba tuir, Tilman hateten, Prezidente Repúblika seidauk deklara kandidatu membru Governu sira envolve korrupsaun, maibé husu ba Primeiru Ministru atu konfirma lista hodi salva Governu.

Ne’e duni, deklarasaun ne’ebé militante CNRT sei laiha forsa hodi atu hatun Prezidente Republika.

Deklarasaun hanesan mós hato'o husi Prezidente Asosiasaun Majistratura Jurídiku Timor-Leste (AMJTL), Antonino Gonçalves.

Nia dehan, atu lori Prezidente Repúblika ba tribunál iha sidadaun hotu-hotu iha diretu para rekorre bainhira impase laiha akordu, bele husu ba tribunál atu deside. Mezmu nune’e tenke iha fundamentu.

Nia esplika, iha kazu polítiku tenke buka solusaun polítika, kuandu haree laiha solusaun no ne’e viola konstituisaun ka lei sira bele lori ba tribunál para deside. Maibé, Partidu CNRT sira mós tenke fundamentu tanba saida mak sira tenke lori ba tribunál, Prezidente Repúblika viola lei saida tenke esplika.

“Tribunál mós servisu barak, agora ne’e kestaun polítika sira tenke tuur hamutuk hodi ko'alia ba malu. Polítika mak ultrapasa ona ba krime, sira bele rekorre ba tribunál,” dehan Antonino, iha Tribunál Munisipál Dili (TMD), horisehik.

Hakarak lori ba Tribunál Rekursu ne’e ultimu desizaun ona, hakarak halo rekursu entaun sira bele halo rekursu estra-ordináriu kuandu faktu foun, tanba rekursu baibain ne’e labele.

Haree ba asaun husi partidu CNRT nian, Xefe Estadu Maiór FALINTIL-Forsa Defeza Timór Leste (F-FDTL), Majór Jenerál Lere Anan Timur, husu ba timoroan sira atu labele halo presaun ba órgaun soberania, liu-liu Prezidente Repúblika.

“Ha’u apela ba timoroan rasik lalika presiona órgaun soberania sira. Sira iha kompeténsia rasik atu uza. Ami nu’udar forsa armada no aparellu Estadu prontu kumpre Estadu nia desizaun”, dehan nia, iha Palasiu Prezidensiál, Bairru-Pité, horisehik.

Nia hateten, Xefe Estadu ne’e povu maka hili husi eleisaun direita. Tanba, Lú-Olo la'ós naran-naran eskoilla-aan mai okupa kargu Prezidente Repúblika.

“Gerrilleiru sira hapara funu tanba lakohi funu. Agora, ita halo presaun ne’e ho objetivu saida? Normalmente ita halo presaun ne’e atu halakon buat aat ruma,” tenik Lere.

Nia husu ba timoroan hotu-hotu tenke toma konxiénsia katak Estadu ne’e direitu demokrátiku, tanba ne’e komunidade no polítiku sira tenke ulun malirin no hamutuk.

Antes ne’e, partidu Congresso Nacional Resistencia Timor-Leste (CNRT), fó atensaun ba Prezidente Repúblika iha loron sanulu atu fó pose ba kuadru membru governu nu’udar solusaun hakotu impase polítika.

Published in Politika

Independente Digital TV