Tinan 45 Hein Justisa ba Balibo Five Featured

By Domingos Gomes Outubru 19, 2020 1765
Jornalista estranjeiru na'in lima nebe mate uha trajedia 16 Outubro 1975, Postu Administrativu Balibo, Munisipiu Bobonaro.. Foto Google Jornalista estranjeiru na'in lima nebe mate uha trajedia 16 Outubro 1975, Postu Administrativu Balibo, Munisipiu Bobonaro.. Foto Google

BOBONARU: Iha loron ne’ebá, 16 Outubru, jornalista na’in lima hala’o hela ninia atividade kobertura iha area fronteira entre Timor Portugues ho Timor Indonezia. Militar ho roupa sivil no lori arma hakat hela fronteira hodi hahú operasaun ba okupasaun illegal iha eis kolonial Portuges ne’ebé prepara hela atu proklama ninia independensia.

Jornalista na’in lima husi media boot rua; Greg Shackleton (29), Tony Stewart (21), no Gary Cunningham (27) husi media HSV-7, Melbourne, no Briton Brian Peters (29) ho Malcolm Renie (28) husi media TCN-9, Sydney, halo preparasaun ba investigasaun kona-ba invazaun Indonezia mai Timor Portugues, hetan oho husi militar Indonezia.

Hafoin oho, militar Indonezia sunu na’in lima ne’e nia isin, no bainhira ema hetan hela de’it sira-nia ruin ne’ebé mutuk.

Durante tinan barak nia laran, justisa ba jornalista na’in lima ne’e ladauk mosu. Governu Indonezia mós seidauk hatudu ninia responsabilidade ba aktu ne’ebé nia soldadu sira komete.

Iha selebrasaun loron ‘masakre’ Balibo Five ba tinan 45, Laureadu Nobel da Paz no eis Prezidente Repúblika José Ramos Horta husu ba Indonezia atu tenke responsabiliza.

“Jornalista sira mate, laos tiru malu, maibé Indonezia sira kaptura moris mak oho jornalista na’in 5 iha Balibo. Tanba ne’e ha’u husu resposabilidade governu Indonezia nian, tanba ida ne’e akontese laos rai seluk no ema seluk mak oho sira, tanba tinan 45 liu ona tenke fó korajen ba buat ne’ebé mak sira halo,” dehan Horta iha Balibo, Munisipiu Bobonaro, Sesta (16/10).

Horta hatete, nia koñese jornalista na’in lima ne’e, no sira hetan oho husi militar Indonezia atu sira sira labele fó sai informasaun kona-ba invazaun illegal Indonezia iha TL.

Horta dehan, nia la fó sala ba governu Indonezia ohin loron, maibé governu atual tenke onestu ba istoria.

Aleinde ne’e, Horta mós husu justisa ba jornalista Roger East ne’ebé mai Timor-Leste iha inisiu okupasaun Indonezia hodi halo investigasaun ba kazu jornalista na’in lima ne’ebé mate iha Balibo.

Roger East mós tenke lakon nia vida durante hala’o ninia misaun iha Timor-Leste iha fulan Dezembru 1975. Militar Indonezia ne’ebé konsege domina kapital Dili, tortura no oho nia.

“Roger East lakohi sai husi Timor Leste momentu Australia evakua ema hotu-hotu, maibé jornalista Roger East ema ida uniku hela iha Timor-Leste, la sai, tanba jornalista ne’e hatete ‘ha’u tenke ba foho halo servisu ho Fretilin tuir buat ne’ebé ha’u-nia obrigasaun’,” dehan Horta hodi hasaran lia-fuan husi Roger.

Iha fatin hanesan Prezidente Konsellu Imprensa Timor-Leste, Virgilio da Silva Guterres hatete, jornalista na’in lima ne’ebé hetan torturasaun no oho husi militar Indonezia, tanba sira defende lia loos.

“Hatete lia loos katak, iha tinan 45 liu ba mundu tomak nonook, maibé sidadaun sira ne’ebé husi nasaun Reinu Unidu, Australia no Nova Zelandia halo servisu ba kanal meui komunikasaun sosial Australia, tanba deit lia loos entaun tenke mate iha rai Balibo,” dehan nia.

Virgilio dehan, KI sei diskuti ho governu atu loron 16 Outubru sai hanesan eventu annual hodi fó apresiasaun ba orgaun komunikasaun sosial no ba sakrifisiu jornalista na’in lima.

“Uluk ita koalia Deklarasi Balibo, maibé agora ba oin ita tenke hato’o espasu lia loos, tanba ne’e lia loos laos de’it kona-ba passadu ba jornsista sira, maibé lia loos ba ukun-nain, ita kontinua husu ba sira, tanba saida mak ukun aan tinan 20 povu barak sei kiak no edukasaun sei falta,” dehan nia.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 14 Outubru 2021 22:18

Independente Digital TV