Print this page

PR Lú Olo “La Taka Matan” Fó Indultu Featured

By INDEPENDENTE Maiu 13, 2019 1665
ilustrasaun Indultu ilustrasaun Indultu

DILI: Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo hataan ba preokupasaun públiku ba lista indultu ne’ebé governu aprezenta ba nia. Tuir Lu Olo maske nia iha direitu atu fó indultu ba prizioneiru ida, maibé tenke mós tuir lei ne’ebé iha.

PR Lu Olo hato’o deklarasaun ne’e relasiona ho polemika ne’ebé mosu iha públiku ba lista indultu, liu-liu tanba iha mós naran husi eis membru governu na’in tolu, eis Ministru Edukasaun João Cancio, eis Sekretariu Estadu Obras Públika Domingos Caero, no eis Sekretariu Estadu Meiu Ambiente Abilio Lima, ne’ebé tama prizaun tanba kazu korrupsaun.

"Planu ba indultu notisia sira ne'e jornalista sira mak fó sai uluk ona maibé to'o agora ha'u seidauk fó indultu ba ema ida maibé prosesu ne'e sei la'o, indultu ne'e mós kompetensia Prezidente Repúblika nian atu fó," dehan PR Lú Olo ba jornalista sira hafoin enseramentu Dili Dialogu Forum iha Salaun Ketedral Vila Verde, Sesta (10/05).

“Maibé kompetensia ida ne'e mós tenke tuir mós lei hotu ne'ebé Parlamentu Nasionàl fó hodi tuir regra sira ne'e hotu atu bele fó indultu ba rekursu sira ne'ebé bele fó indultu, portantu Prezidente Repúblika sei hola iha tempu oin mai.”

PR Lu Olo esplika, tuir lei iha klausa ida ne'eba hatete sira ne'ebé komete krime hanesan terorizmu, krime organizadu, krime trafiku umanu, korupsaun ativa ne’e la fó indultu.

“Portantu ida ne'e indultu komunikasaun pena signifika katak ne'e la fó indultu,” dehan Lu Olo.

Nia dehan, klaru katak Prezidente Repúblika iha kompetensia atu fó indultu ba sidadaun sira ne'ebé iha prizaun maibé tenke observa mós limite ne'ebé lei estabelese.

"Lista seidauk maibé ha'u foin simu ida de'it ne'ebé ha'u fó despaxu ida de'it, fó despaxu ne'e katak atu lori tuir prosesu nafatin, la'os dehan katak atu liberta kedas ona, ne'e lae," dehan nia.

Kona-ba eis membru governu ne’ebé naran tama iha lista indultu, PR Lu Olo hatete, prezidente repúblika sei la fó indultu bainhira seidauk kumpri um tersu (1/3) husi pena ne’ebé hamonu ba nia.

"Maibé ha'u husu mós agora kedas aproveita hatete bainhira rekursu ida mak kumpri ona metade da pena, nia iha direitu atu bele hetan liberdade kondisionàl," dehan Lú Olo.

MJ Esplika

Entretantu, Ministru Justisa Manuel Cárceres esplika kona-ba lista indultu ne’ebé governu aprezenta ba PR Lu Olo.

Cárceres hatete, tuir lei indultu nú.5/2016 artigu 7 hatete, Ministériu Justisa hanesan ponte hodi simu pedidu no hato’o prosesu ba Prezidente Repúblika, tanba prezidente mak iha kompitensia tomak atu bele fó indultu ka lae.

MJ Cárceres hatete, kondenadu ida atu hetan indultu tenke kumpri 1/3 pena ne’ebé hamonu ba nia, no ida seluk nia liu ona metade pena.

Maibé kona-ba metade pena la presiza ba Presidente Repúblika. Juiz titular mak bele fó liberdade kondisional, katak prosesu ne’e haruka ba Tribunál juiz titular mak tetu.

Ezemplu, nia pena tinan neen (6) nia kumpri ona tinan tolu (3). Durante tinan tolu nia laran nia advogadu ka familia bele husu ba juiz ne’ebé kaer nia prosesu katak ema ida ne’e kumpri ona nia pena tinan tolu ho balun, husu juiz atu bele fó liberdade kondisionál ka lae.

“Sei Juiz prosesu ne’e fó liberdade kondional signifika durante tinan rua ho balun ne’e nia tenke sai ‘santu’ labele komete tan krime tanba nia hetan liberdade kondisionál,”. 

Kona-ba kriteria hetan indultu, MJ Cáceres hatete, aleinde tenke kumpri pena 1/3, iha mós razaun umanitaria katak tanba nia idade liu ona ka tanba moras.

“Razaun sira ne’e prezidente bele fó indultu. Indultu ne’e hanesan fó perdaun.”

Seluk tan mak tenke hatudu komportamentu di’ak no nia mentalidade muda total.

MJ Cárceres hatutan, lista ne’ebé governu aprezenta ba PR la signifika hetan hotu indultu ka perdaun, maibé balun mós bele hetan koasaun pena ka hamenus nia pena.

“Prezidente haree no tetu tuir lei dehan katak ema ne’e saidauk sai husi prizaun tanba de’it nia pena ne’e tinan tolu, entaun hatun nia pena mai iha tinan ida ho balun, ida ne’e mak naran koasaun pena, hamenus ema nia pena iha prizaun,” nia hatete.

Rate this item
(1 Vote)

Related items