Print this page

Konflitu Entre Alkatiri-CNRT: ‘Funu’ iha Medsos Daet to’o PN Featured

By Aquino Gomes Juñu 25, 2020 1160
Xanana ho Alkatiri. Xanana ho Alkatiri.

DILI: Estatutu husi Sekretariu Jeral Partidu FRETILIN, Mari Alkatiri, iha ninia pajina facebook, halo partidu CNRT “nervozu” no hahú lansa akuzasaun hasoru eis Prezidente Autoridade Rejiaun Administrativu Espesial Oekusse-Ambeno (RAEOA) ne’e.

Entre estatutu ne’ebé Alkatiri hakerek, estatutu ne’ebé bele konsidera xoke CNRT mak estatutu Alkatiri nian iha 21 Juñu 2020. Iha pajina facebook ho naran ‘Mari Alkatiri’ ne’e, Sekjer FRETILIN ne’e hakerek: “Tradusaun livre! Lian menon loron ohin nian: ‘Kurupsaun ne'e moras ida hanesan virus ativu ida ne’ebé hadaet lais tebes. Ema sira ne’ebé hala'o kurupsaun wainhira atu subar no proteje sira-nia an, sira uza aksaun 'trickle-down' kari osan restu ka buat kiik balu ba ema vulneravel sira atu hatudu dehan sira solidariedade ba ema seluk (filantropia) ka soe rai rahun ba ema-nia matan (mobiliza media) wainhira sira fó buat ruma ba kiak sira atu hatudu dehan sira halo 'karidade'’.”

Iha loron rua tuir mai, iha 23 Juñu 2020, pajina facebook CNRT media center públika akuzasaun suborno hasoru Mari Alkatiri ho nia alin Ahmed Alkatiri, inklui mós Ana Pesoa.

Iha loron hanesan, Alkatiri nafatin liu husi nia pajina facebook hatan akuzasaun husi CNRT media center katak informasaun ne’e falsu no ameasa atu lori sira ne’ebé asina desizaun CPN/CNRT ba Ministériu Públiku atu hatan ba akuzasaun ne’e.

“Funu” iha media sosial daet mós to’o Parlamentu Nasionál, bankada CNRT reforsa akuzasaun ne’ebé fó sai iha pajina facebook CNRT media center.

Reprezentante Bankada CNRT, Deputadu Gabriel Soares hatete, Bankada CNRT iha PN hakarak aprezenta faktus balun ne’ebé iha relasaun ho korrupsaun loloos, ne’ebé komete husi Mari Alkatiri.

Nia dehan, kazu ne’e rejista iha United States District Court for the District of Columbia, ne’ebé sai nu’udar Tribunal ne’ebé simu keixa husi Oceanic Exploration.

“Mari Alkatiri labele haluha katak Kompanña Oceanic Exploration hato’o keixa hasoru ConocoPhillips tanba fó suborno ba nia, Mari Alkatiri, ho montante por volta de $5 milhoens de dólares,” dehan Gabriel liu husi konferensia imprensa iha sala Bankada CNRT, Kuarta (24/06).

Deputadu Gabriel dehan, Tribunal Distrital Columbia, Estadus Unidus Amerika, indefere keixa ne’e, laós tanba substânsia matéria, maibé tanba kestaun prosesual ida ne’e hatudu katak alegasaun husi Oceanic Exploration, hasoru ConocoPhillips, kona-ba Mari Alkatiri pertinente duni.

“Mari Alkatiri fa’an tiha povu nia rikusoin no Timor-Leste nia soberania ba Australia no ConocoPhillips ba tinan 50, ho folin $5 milhoens de dólares – afinal, ho deit $5 milhoens de dólares, Mari Alkatiri fa’an tiha nia onra, dignidade no integridade,” dehan nia.

Deputadu CNRT ne’e hatutan, subornu millaun $5 ne’e, Alkatiri fó orden ba Deputadus FRETILIN sira atu vota kontra, hodi nega povu nia soberania no riku-soin, bainhira atu ratifika Tratadu Fronteira Maritima, iha Agostu 2019.

“Ne’e mós tanba Bankada FRETILIN iha tempu ne’ebá (Novembru 2002), simu hotu osan suborno ne’e,” Gabriel akuza.

Nia dehan tan, osan subornu ne’e, ConocoPhillips transfere ba Mari Alkatiri no Ahmad Alkatiri nia konta bankária iha Banku ANZ, iha Trower Road, Monterey House, Casuarina, no Westpac Bank, iha 7 Bradshaw Terrace, Casuarina, Darwin, Australia.

Iha oportunidade ne’e, Gabriel mós hatan ba ameasa husi Alkatiri atu lori CPN/CNRT ba Ministériu Públiku.

“Mari Alkatiri, iha ninia facebook, ameasa atu bolu ninia advogadu hodi hatama kazu ne’e ba Ministériu Públiku. Husu boot Mari Alkatiri lori kazu ne’e ba Tribunal hasoru Oceanic Exploration, tanba Oceanic Exploration mak fó sai hotu número konta bankária,  hanesan 0164955*** no mós 0159015***,” nia hatete.

Alein suborno, Gabriel koalia mós kona-ba Auditoria husi Câmara de Contas, iha RAEOA, ba tinan 2014-2015.

Tuir nia, auditoria ne’e hatudu katak, Estadu TL hetan prejuízu to’o millaun $30 no iha indísiu ba krime iha ezekusaun orsamental liu millaun $300.

“Faktus ne’e akontese durante tempu ne’ebé Mari Alkatiri sai hanesan Prezidente RAEOA-ZEESM,” dehan nia.

Ba kestaun ne’e, Xefe Bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco hatete, kazu suborno ne’ebé CNRT foti ne’e iha 2006 tribunal Houston Texas, EUA, idifere tiha ona.

“Kazu ne’ebé maluk sira foti agora dadauk ne’e iha 2006, Setembru, Tribunál Houston Texas halo inderimentu tiha ona, 16 Abril 2008 prosesu ne’e arkiva, ne’ebé laiha tán problema ho ida ne’e. Agora ita mai sobu de’it, sobu malu ho lia bosok,” dehan Branco.

Kazu Ro Haksolok

La to’o iha akuzasaun suborno hasoru Alkatiri, bankada CNRT mós sukit fila fali kazu ro Haksolok.

Deputadu CNRT Gabriel Soares husu ba Alkatiri atu labele haluha osan tokon $20 ne’ebé mak gasta ona ba Ro Haksolok, maibé to’o ohin ro ne’e seidauk to’o iha TL.

“Mari Alkatiri lohi Dom Carlos Filipe Ximenes Belo no Madre Guilhermina Marçal hodi fó bensaun no sai madrinha ba besi mamuk ida, ida ne’e mós hanesan insultu ida ba Igreja Katólika no ba Povu Timor-Leste tomak,” dehan Gabriel.

At liu tan, Deputadu Gabriel dehan, kona-ba Ro Haksolok, Alkatiri buka lohi Primeiru Ministro Taur Matan Ruak atu simu tiha todan ne’e hodi fó tán millaun $14 ba Luis Pité ho nia kroni sira atu kontinua bosok katak hadia Ro Haksolok, ne’ebé tinta mós monu hotu no ekipamentus sira afinal át hotu.

Ba kestaun ne’e, Xefe Bankada FRETILIN, Francisco Miranda Branco hatete, prosesu Ro haksolok agora normal tiha, maibé prinisipiu see mak fó projetu ne’e ba kompaña ida ké besik bangrut, nia rezultadu mak ida ne’e.

“(Ro Haksolok) agora prosesu iha Primeiru Ministru, ita sei rekopera fila-fali Ro Haksolok ida ne’e, Ro Haksolok atu haksolok, mais ema balun la haksolok hodi provoka situasaun, lori lia bosok de’it, bosok sistematikamente, halo ema hotu bosan tiha ona ba bosok sira ne’e hotu,” dehan nia. 

Konsidera Alkatiri Hahú Frustradu

Akuzasaun hasoru Alktiri kontinua. Bankada CNRT sente “ofendidu” ho estatutu Alkatiri ne’ebé koalia kona-ba korrupsaun no karidade.

Tuir deputadu CNRT, estatutu Alkatiri ne’e “dedika” ba Prezidente CNRT Kay Rala Xanana Gusmão ne’ebé iha loron hirak liu ba halo asaun karidade iha Dili no munisipiu balun.

“Frustrasaun Mari Alkatiri nian ne’e soe iha facebook hodi dezakredita no minimiza Maun Boot (Xanana) no Timor-oan lubuk ida ne’ebé hala’o asaun karitativa hodi ajuda populasaun sira ne’ebé sofre hela falta aihán iha sira-nia moris loro-loron, hanesan konsekuênsia husi Estadu Emerjênsia,” dehan Gabriel.

Tuir nia, Alkatiri tenta atu soe lia ba públiku liu husi ninia pajina facebook ho intensaun atu dezakredita asaun karitativa ne’ebé Kay Rala Xanana Gusmão halo daudauk.

“Deklarasaun Mari Alkatiri nian ne’e, hanesan insultu boot ida ba Igreja Katólika, Gabinete Prezidente Repúblika, Espoza husi Primeiru Ministru no grupus karidade timoroan sira, ne’ebé durante ne’e halo hela asaun hodi fó tulun ba komunidade sira ne’ebé afetadas husi Estadu Emerjénsia,” nia afirma.

Deputadu Gabriel dehan tan, akuzasaun Alkatiri hasoru entidades, organizasaun no individu, inklui Xanana, ne’ebé halo asaun karidade, ne’e laiha liu fundamentu no hatudu Alkatiri ninia paranóia ba popularidade Prezidente CNRT nian ne’ebé kontinua sa’e iha povu nia matan.

“Bankada CNRT hakarak expresa katak asaun karitativa ne’ebé Maun Boot Kay Rala Xanana Gusmão hala’o, inklui Timor-oan sira seluk, ONGs no Igreja, nu’udar hahalok atu manifesta de’it sira-nia domin ba populasaun ka komunidades ne’ebé presiza tulun.”

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 25 Juñu 2020 10:34