Husu PR Lú Olo Veta Alterasaun Lei Atividade Petrolíferu, Labele Manda Xefe Estadu Featured

By INDEPENDENTE Novembru 28, 2018 3249

DILI: Sosiedade sivíl husu ba Prezidente Repúblika (PR), Francisco Guterres ‘Lú Olo’, atu veta lei atividade Fundu Petrolíferu ne’ebé Parlamentu Nasionál (PN) halo ona alterasaun.

“Ami nia pozisaun klaru, husu Prezidente Repúblika atu veta lei númeru 13/2005 alterasaun ba atividade Fundu Petrolíferu nian”, dehan Diretór Ezekutivu Forum Organizasaun Naun Governamentál Timor-Leste (FONGTIL), Daniel do Carmo, hafoin soru-mutu ho Prezidente Repúblika, iha Palásiu Prezidensiál, Bairru-Pité, horisehik.

Tuir nia, lei ne’e seidauk nesesita atu bele halo alterasaun, tanba lei tuan ne’e sei garante transparénsia no akontabilidade ba sistema boa governasaun.

Ne’e duni, iha alterasaun ne’e sei implika ba prosesu akuntabilidade no transparénsia, tanba iha sira altera artigu 22 ne’ebé atu hasai kbiit no kompeténsia Tribunál Kontas nian.

Nune’e, Prezidente Repúblika nia pozisaun hateten nia sei rona no konsidera sosiedade sivíl nia opiniaun hotu, nune’e sei hola pozisaun tuir kompeténsia no lei.

Entretantu, Koordenadór La’o Hamutuk, Celestino Gusmão hateten, atividade petrolíferu sira ne’ebé Governu hakarak altera lei atividade petrolíferu atu esklui podér husi Tribunál Kontas, nian atu fó vistu prevé ba projetu sira hanesan ne’e.

Nia hatutan, atu asegura sistema legál ho ninia implikasaun sira hotu ne'ebé karik bele viola, entaun Tribunál Kontas ninia papél ne’e importante tebes.

Ne’e duni, sosiedade sivíl ko’alia ho Prezidente Repúblika atu mantein lei anteriór ne’ebé iha, atu la fó lisensa ba governu no Parlamentu Nasionál atu dezvia kapasidade ka kbiit Tribunál Kontas nian iha atividade sira hotu-hotu ne’ebé ligasaun ho petrolíferu.

Labele Manda Xefe Estadu

Entretantu, haree ba rekomendasaun sosiedade sivíl nian, partidu governu iha Parlamentu Nasionál foti lian.

Bankada Partidu CNRT sente katak iha nasaun ne’e sosiedade sivíl la manda Xefe Estadu atu foti desizaun tuir sira nia hakarak.

Presidente Bankada CNRT, Duarte Nunes hateten, atu sosa asaun kompañia operadór ConocoPhillips no Shell ne’e hodi osan mak sosa, tanba ne’e atu foti osan hodi halo pagamentu presiza Presidente Repúblika promulga lei atividade petrolíferu ne’e.

Kuandu Xefe Estadu promulga ona, sei nakloke atu Governu foti osan hodi halo investimentu ba indústria petrolíferu nian.

“Sosiedade sivíl atu rekomenda ka la rekomenda ne’e urusan, karik sira mak manda Prezidente Repúblika entaun ha’u bele lee sira nia hakarak hodi bele entende”, dehan nia.

Nia hatete, rekomendasaun ne’ebé FONTIL halo ne’e Xefe Estadu atu rona ka lae ne’e kompeténsia própria ninian.

Iha fatin hanesan, Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku (MPIE) Interinu, Hermenegildo ‘Agio’ Pereira hatete, Timor-Leste halo akizasaun ba asaun ConocoPhillips nian hamutuk osan tokon $350 no Shell nian hamutuk tokon $300.

Timor nia asaun agora ne’e boot liu iha ne'ebá, entaun iha direitu atu ko'alia dezenvolvimentu mina matan Greater Sunrise nian ho kompañia Osaka gas no Woodside rasik.

Osan hirak ne’ebé governu atu lori hodi sosa asaun ne’e kategoria investimentu nian, tanba ne’e atu rekupera hikas osan ne’e hein prosesu esplorasaun GS ne’e la’o.

Nia hatete, prosesu hirak ne’e la’o tanba governu iha polítika atu dada gazodutu mai ne’e Timor sei hetan reseita ne’ebé mais altu kompara ho agora ne’e.

 

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV