CNJTL: Bandu Artemarsiais, Persentajen Konflitu Sa’e Featured

By Janeiru 14, 2020 3047
Prezidente CNJTL Maria Dadi Soares Magno Prezidente CNJTL Maria Dadi Soares Magno

DILI: Tuir dadus husi Konsellu Nasionál Juventude Timor Leste (CNJTL), persentajen konflitu ne’ebé envolve husi grupu artemarsiais (GAM) sa’e maka’as hafoin governu deside hodi bandu atividade grupu artemarsiais tolu (3).

Iha tinan 2013, governu liu husi rezolusaun númeru 16/2013 suspende total atividade grupu artemarsiais tolu (3) mak hanesan Persaudaraan Setia Hati Terate (PSHT), Ikatan Kera Sakti (IKS) no Kmanek Oan Timor Rai Klaran (KORK).

Governu deside hodi hasai rezolusaun ne’e tanba konflitu entre grupu artemarsiais ne’ebé sempre akontese.

Hafoin rezolusaun refere, iha tinan 2017, iha tan Lei númeru 5/2017 kona-ba rejime juridiku ba pratika artemarsial, arteritual, arma braka, rama ambon no kinta alterasaun ba kodigu penal. Lei refere hetan aprovasaun husi Parlamentu Nasionál iha 6 Marsu no Prezidente Repúblika promulga iha 12 Abril 2017.

Maske intensaun husi governu ho kriasaun rezolusaun mak atu halakon konflitu entre grupu artemarsiais sira, maibé realidade, tuir dadus husi CNJTL, númeru konflitu entre grupu sira ne’e sa’e maka’as liu tan.

“Antes taka atividade artemarsiais ida ne’e tendensia konflitu 14% de’it no depois taka realidade dadus sa’e ba 48%,” informa Prezidente CNJTL Maria Dadi Soares Magno, iha nia knar-fatin, Segunda (13/01).

Ho realidade ne’e, nu’udar Prezidente CNJTL, Dadi iha intensaun atu halo diskusaun ho grupu artemarsiais no arte ritual sira hodi haree posibilidade atu reativa ka la reativa sira-nia atividade.

Bainhira hakarak reativa, nia dehan, grupu sira ne’e tenke rejistu no tenke iha mahon ida atu bele kontrola.

“Kuandu mosu fali problema kaer hotu sira nia boot, se hotu-hotu prontu halo ida ne’e, hotu-hotu tenke rejistu hotu membru sira par bele iha responsabilidade”.

Tuir nia, artemarsiais nu’udar arte ida ne’ebé ema bele uza hodi defende an no halo ema nia isin sai saudavel, no iha potensia mós atu bele reprezenta Timor Leste hodi tuir kompetisaun balun iha rai li’ur.

Molok ne’e, Ministru Defeza no Seguransa no Ministru Interior interinu Filomeno Paixão hatete, iha informasaun balun ne’ebé nia parte simu katak durante ne’e iha membru husi grupu arte-marsiais balun ne’ebé governu bandu ona tama subar ba Indonezia hodi halo juramentu iha Al-qur’an no bandeira Merah Putih nia okos.

“Ha’u rona balun ba jura iha ne’ebá (Indonezia), jura iha Alkoraun (Al-qur’an) nia leten i jura fali iha bandeira Merah Putih nia okos, eipaa.. ida ne’e halo nusa. Ita iha nasaun ida, ita la’ós provínsia, de modu que, ida ne’e kestaun sériu tebtebes i tenke kolia entre governu ho governu,” dehan Filomeno iha Ministériu Finansas, Ai-Tarak Laran, Dili, Segunda (06/01).

Ho nune’e, Ministru ne’e dehan, iha tinan ne’e nia parte sei kolia ho Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK) oinsá atu haree kestaun ne’e hodi komunika ho governu Indonezia.

“Ohin Jenerál Xefe (Lere) mós hatete, husi governu tenke sériu ona, komesa governu entre governu par haree ona kestaun ida GAM ne’e, no tinan ne’e ami sei tuur hamutuk ho MNEK par ami haree halo nusa atu rezolve kestaun ida ne’e,” ministru ne’e afirma.

Nia dehan, durante ne’e PNTL halo serbisu ne’ebé di’ak tebes hodi kaptura membru GAM ne’ebé hakat liu fronteira hodi ba halo juramentu no sa’e sabuk iha area jurídiku Indonezia, maibé sempre liberta.

“Polisia kaer beibeik lori ba iha prokuradoria no lori ba iha tribunal. Portantu ne’e kestaun ida la’ós polisia de’it, tenke ho prokuradoria no tribunal, ita hotu hotu tenke hatán rame-rame ka.”

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV