Print this page

Estrela+: Roman Esperansa ba Ema ho HIV Featured

By INDEPENDENTE Abril 26, 2017 1204
HIV HIV

MORIS ho HIV/SIDA la’os fasil. Balun diskrimina no seluk hakribi ne’ebé hatodan liu tan sofrimentu. Ho situasaun ne’e, dala-barak ema ne’ebé pozitivu HIV/SIDA hili liu atu taka no subar an hodi hein destinu duke ba halo tratamentu.

Konsiente ba realidade no posibilidade diskriminasaun ba ema pozitivu HIV/SIDA iha sosiadade. Iha tinan 2009, ema pozitivu HIV na’in haat (4) halibur-malu hodi fó ideia ba malu atu oinsa harii organizasaun ida ne’ebé hetan respeitu no hola knar importante atu responde ba epidemia HIV.

Husi ida ne’e, sira harii organizasaun ida ne’ebé hanaran Estrela+ (lee: Estrela Plus) hodi sai hanesan asosiasaun ida ba ema sira ne’ebé moris ho HIV iha Timor-Leste. Estrela+ hanesan organizasaun ida ne’ebé administra husi ema pozitivu HIV sira hodi servi ema pozitivu HIV seluk ho objetivu prinsipal atu hadiak sira-nia kualidade moris.

Ho ninia ezistensia, Estrela+ ajuda ema pozitivu HIV atu hetan asesu ba tratamentu efetivu ne’ebé permite ema pozitivu sira atu moris naruk no produtivu liu tan. Liu husi tratamentu ne’ebé efetivu sei hamenus risku transmisaun ba nivel ne’ebé minimu liu ne’ebé bele fasilita estratejia prevensaun ida ne’ebé forte tebes.

Durante hala’o ninia serbisu, Estrela+ identifika mosu diskriminasaun ba ema ho HIV tanba tauk no falta koñesimentu husi ema.

“Stigma no diskriminasaun mak obstaklu boot id aba resposta efetivu HIV nian no identifika nudar asuntu ne’ebé defisil liu atu responde. Ida ne’e mak impede ema nia disponibilidade atu ba tuir testu no halo defisil tebes atu mantein ema iha tratamentu, kuidadus no apoiu,” katak Diretora ne’e.

Prioridade ida husi Estrela+ mak oinsa atu hapara diskriminasaun iha serbisu saúde hodi promove kualidade ba ema ho HIV nia moris no aumenta númeru ba ema ne’ebé simu tratamentu no apoiu.

“Estrela+ iha objetivu katak ema ho HIV tenke moris ho dignidade no hetan mós respeitu ba sira-nia direitu,” dehan Ines.

Iha tinan hirak ne’e nia laran, kazu ema ho HIV kontinua aas. Iha ona kazu balun mak konsege identifika, maibé iha mós seluk ne’ebé seidauk identifika.

“Estrela+ fó korajen ba ema hotu ne’ebé fiar katak karik sira iha risku ba virus HIV atu hetan teste,” dehan Diretora Estrela+, Ines Lopes.

Fitun Estrela+: Pilár Estratéjiku Lima

Iha ninia serbisu, Estrela+ iha pilar estratéjiku lima ne’ebé konsidera nudar dalan prinsipal atu responde ba nesesidade hirak ne’ebé iha. Pilar hirak ne’e mak hanesan:

  1. Tratamentu Efetivu

Estrela+ sei hala’o serbisu hamutuk ho ema hotu ne’ebé envolve an iha esforsu atu realiza tratamentu ba ema ho HIV hodi bele fornese tratamentu ne’ebé sustentavel, baratu no efetivu, tanba direitu ba saúde no tratamentu hanesan direitu universal ida.

Estrela+ sei halo mós advokasia atu garante ema bele asesu ba rejimentu ARV oioin, inklui formulasaun paedriátiku la ho rupturas. Halo mós advokasia atu iha disponibilidade ba rejimentu liña daruak no mós tratamentu ne’ebé adekuadu ba infeksaun oportunistiku sira.

Aumenta disponibilidade ba oioin ba asesu ARV ne’ebé sei hamenus sintomu no efeitu kolateral la di’ak husi aimoruk no hadi’ak liu tan adherensia no garante katak folin no difikuldade iha asesu ba ARV sei la impede ba tratamentu no adherensia.

Estrela+ sei eduka mós nia membru sira kona-ba aimoruk tradisional no koopera hoe ma sira ne’ebé fornese serbisu saúde kona-ba oinsa atu integra ho di’ak tratamentu ba co-infeksaun hanesan TB no Hepatitis A no B.

  1. Moris Saudavel

Iha pilar ne’e, Estrela+ haree liu ba oinsa atu halo advokasia ba asesu nutrisaun di’ak liu husi kooperasaun ho ajensia no governu ne’ebé bele ajuda fornese treinamentu ba hahaan nian.

Estrela+ mós sei serbisu hamutuk ho ninia membru no ema ho HIV liu husi edukasuan no konsellu atu fó hanoin kona-ba pratika seksual ne’ebé seguru.

Estrela+ mós sei halo advokasia hodi garante provizaun ba espasu ida (half way house) ne’ebé fornese ambiente respeitu-malu no konfidensial ba ema ho HIV ne’ebé sei uza bainhira sira mai Dili atu halo tratamentu, haree familia ka razaun seluk.

  1. Direitu no Prinsipiu sira

Estrela+ sei serbisu ho Ministériu Saúde no organizasaun ne’ebé fornese serbisu saúde atu responde ba failansu iha konfidensialidade. Fó matadalan no treinamentu kona-ba oinsa atu serbisu ho pasiente sira ho HIV.

Estrela+ sei kria sensibilizasaun no fornese edukasaun iha komunidade pozitivu HIV, setór saúde no komunidade ein jeral kona-ba saúde seksual no saúde reprodutiva ba feto sira ne’ebé moris ho HIV, tanba ida ne’e sai hanesan asuntu ne’ebé kritiku.

Direitu atu hetan protesaun husi lei ba ema ho HIV mak sai fatór kritiku ida atu responde ba diskriminasaun, tan ne’e Estrela+ sei serbisu hamutuk ho governu, polisia no advogadu sira atu proteje direitu ema ne’ebé moris ho HIV. Kria mós sensibilizasaun no fornese edukasaun ba komunidade ne’ebé bele influensia opiniaun públiku, hanesan media no Igreja, ho objetivu atu hamenus diskriminasaun.

  1. Dezenvolve Kapasidade

Iha Pilár dahaat, Estrela+ foka liu ba oinsa atu hasa’e kapasidade no koñesimentu husi ninia membru sira no komunidade pozitivu HIV. Tanba dala-ruma sira rasik mós ladun iha koñesimentu no esperensia ne’ebé adekuadu kona-ba HIV no ema ho HIV ninia nesesidade.

Tan ne’e, Estrela sei buka oportunidade atu serbisu hamutuk ho parseiru sira atu harii sira-nia kapasidade iha asuntu ne’ebé envolve ema ho HIV.

  1. Reprezentasaun

Pilar ikus liu foka liu ba oinsa atu ema ho HIV bele iha envolvimentu signifikante iha nivel hothotu hodi bele garante katak ema hotu rona ema pozitivu HIV nia nesesidade, kompriende no hetan respeitu, no mós atu garante katak asaun hotu sai di’ak liu tan bazeia ba esperensia no hanoin.

Estrela+ sei serbisu atu garante envolvimentu tomak no signifikante husi ema moris ho HIV iha NAC  no CCM, no mós organizasaun nasionál ka internasional hanesan APN+, WAP+, ICW no seluk tan.

Rate this item
(0 votes)