Print this page

Timor-Leste Ofisialmente sai ona membru Permanente ASEAN Featured

By Aguela Adaja Vieira/Ivonia Varela Outubru 26, 2025 284
Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão asina akordu Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN. (26/10/25). Foto:INDEPENDENTE. Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão asina akordu Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN. (26/10/25). Foto:INDEPENDENTE.

MALÁZIA: Ohin, Timor-Leste Ofisialmente sai ona membru permanente ba Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN) ba dala-11 ne'ebé asina direita husi Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ho lider másimu husi nasaun membru ASEAN nian, iha ambitu abertura simeira ASEAN ba Dala-47, ne'ebé hala'o iha Kuala Lumpur Malazia.

Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão liu husi nia diskursu iha seremonia adezaun Timor-Leste nian ba ASEAN hatete, Ohin, istória halo ona, Timor-Leste hetan ona admisaun nu’udar Estadu-membru ba dala 11 ASEAN.

"Ba povu Timor-Leste, ida ne’e la’os deit mehi realizadu, maibé afirmasaun ida ne'ebé maka'as ba ami nia viajen ida ne'ebé marka ho reziliénsia, determinasaun, no esperansa," dehan Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão iha Kuala Lumpur Malazia, Domingo (26/10).

Xefe Governu hatete, ba ASEAN, ida-ne'e maka kontinuasaun husi vizaun: família nasaun sira-nian ne'ebé unidu duni, ne'ebé kesi hamutuk hosi fahe valór sira, aspirasaun komún sira, no destinu koletivu ida.

Tanba ne’e, Lori Governu no povu Timor-Leste nia naran hato’o TL nia agradesimentu klean ba Estadu Membru ASEAN tomak, ba ASEAN Prezidente, Sekretariadu ASEAN, no  Parseiru Diálogu sira.

"Konfiansa, enkorajamentu, no solidariedade ne'ebé la nakdoko halo ida-ne'e loron istóriku ne'ebé posivel. Ami nia dalan ba adezaun naruk no iha objetivu. Tanba ami aplika iha 2011, ita prepara ona ita-nia instituisaun sira, reforma ona ita-nia polítika sira, no hametin ami nia prontidaun - orientadu hosi matenek, apoiu, no pasiénsia husi ASEAN no nia parseiru sira. Ami nia adezaun hanesan testamentu ida ba ami nia povu nia espíritu - joven ida demokrasia, moris husi luta, agora hakuak era foun ida husi kolaborasaun no kreximentu iha ida ne'ebé dinámiku liu iha mundu rejiaun sira," dehan PM Xanana.

Xanana Gusmão afirmal, Ohin, ASEAN reafirma ninia vitalidade no ninia inkluzividade. Timor-Leste hamutuk ho haraik-an no ho orgullu, hodi hakuak tomak valór sentrál sira husi ASEAN, respeitu ba malu, kooperasaun pasífika, unidade iha diversidade, no solidariedade rejionál.

"Ami haree adezaun ba ASEAN hanesan afiliasaun naturál ne'ebé iha abut iha ita-nia kultura no jeografia no imperativu estratéjiku ba ita-nia nasaun nia futuru," Xanana Afirma.

Xanana salienta, Timor-Leste tama iha ASEAN ho kompromisu tomak ba nia Karta, prontu atu sai membru ida ne'ebé konstrutivu, pasífiku, no devotu. Tl promete atu servisu hamutuk ho Estadu-membru hotu-hotu atu mantein  rejiaun hakmatek, nakloke, no prósperu, no atu halo parte iha esforsu sira atu harii reziliénsia, hametin unidade, no garante katak laiha ema ida mak husik hela iha kotuk.

Nune’e, ba Timor-Leste, inísiu foun ne’e lori oportunidade imensu iha komérsiu, investimentu, edukasaun, no ekonomia dijitál. TL maka prontu atu aprende, atu halo inovasaun, no atu tane aas governasaun ne’ebé di’ak, hametin instituisaun sira bainhira la'o hamutuk ba dezenvolvimentu sustentável. Ida-ne'e la'ós rohan husi viajen ida, ida-ne'e maka inísiu husi inspirasaun ida kapítulu foun.

Hamutuk, TL sei avansa Komunidade ASEAN Vizaun 2025 - ASEAN ida ne’ebé pasífiku, prósperu, reziliente, no sentradu iha povu, ho Timor-Leste nu’udar kontribuinte ativu. Iha loron orgullu no selebrasaun ida-ne'e, nia ko'alia la'ós de'it nu'udar Primeiru-Ministru Ministru, hodi Prezidente Repúblika Timor-Leste nia naran no ema Timor oan tomak, maibe agora nudar maluk membru ida husi família ASEAN nian.

Enkauantu, dokumentus Timor-Leste nia adere ba membru permanente ASEAN ba dala 11, asina husi Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ho Lidera masimu husi nasaun membru hanesan, Primeiru-Ministru Malazia, prwzidente Repúblika Filipina, Sultan Brunei Darusalam, Primeiru-Ministru Cambodia, Prezidente Repúblika Indonezia, Primeiru-Ministru Laos DPR, Primeiru-Ministru Singapura, Primeiru-Ministru Tailandia, Primeiru-Ministru Vietnam no Primeiru-Ministru Myanmar.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Domingu, 26 Outubru 2025 15:33