“ Ita iha progresu boot ida tanba ema iha ona konxiénsia hodi ba teste raan nune’e mak hodi hetan kazu barak,”dehan nia iha Eskola Finantil foin lalais ne’e.
Nia dehan, MS no KNKS deteta ema ho virus ne’e foin hetan tan iha fulan kotuk, maski sei iha seksu livre, maibé hahú menus ona.
Iha fatin hanesan, Diretór Benansio Coelho, hateten moras HIV SIDA kuandu kona laiha sintoma ida mak kona iha ema nia isin lolon.
Antes ne’e, Tuir dadus Sentru Saúde Munisípiu (SSM) Bobonaru hahú husi fulan-Janeiru too fulan-Juñu konsege deteta ema na’in tolu pozitivu HIV/SIDA.
Iha tinan 2017 , SSM Bobonaru rejista ona ema ho HIV/SIDA pozitivu hamutuk 20, na’in tolu mate ona.
Diretór Sentru Saúde Munisípiu Bobonaru Vitor Soares Martins,hateten Munisípiu Bobonaru área ne’ebé besik liu nasaun Viziñu Indonézia ne’ebé rejista ona kazu HIV/SIDA 20, tolu mak mate no iha tinan ne’e deteta tan kazu foun pozitivu HIV/SIDA na’in tolu.
“Ita rejistu tan kazu foun pozitivu HIV/SIDA na'in tolu,’’ dehan nia iha Edifísiu MS Palasiu Sinzas-Kaikoli, horisehik.
Totál ema ho HIV/SIDA hamutuk 20 ne’e daudaun tuir hela tratamentu saúde iha Sentru Saúde Munisípiu Bobonaru.
Atu Prevene HIV/SIDA, nia dehan, SSM Bobonaru hamutuk ho Unidade Polisia Fronteira (UPF) no Polisia Imigrasaun kontrola área risku sira no halo mós programa advokasia, sosializasaun no fahe Panfíliu kona ba kauza HIV/SIDA atu hasa’e konsentimentu ema nian hodi halo teste raan.
Hakribi Seksu Livre
Atu prevene Moras HIV/SIDA iha Timor Leste, Igreja Katólika liu husi Dioseze Dili husu ba sarani katólika liuliu foin sa’e sira atu hakribi ransu no seksu livre.
Amu Bispu Dioseze Dili Don Virgílio do Carmo husu ba juventude sira atu labele komete hahalok sira kontente aan de'it, maibé la haree ba nia vantajen no dezvantajen ba nia aan, família, igreja no nasaun.
“Ha’u hanoin númeru moras HIV/SIDA aumenta ba beibeik ne’e tanba ita hakarak koko seksu livre, ita koko Droga buat hotu-hotu ita hakarak koko,” dehan nia Pasu episkopál-Lesidere-Dili,horisehik.
Amu Bispu preokupa ho númeru HIV/SIDA ne’ebé sa’e ona ba 725 tanba bele ona fó ameasa ba populasaun tokon ida resin liuliu ameasa boot ba joven sira nia futuru.
Tanba ne’e, nia husu ba joven sira atu respeitu no hadomi nia isin rasik tanba Maromak tau buat sira ne’e lulik no sagradu tebes.
Atu prevene HIV/SIDA, nia dehan, igreja katólika kada domingu liu husi misa Amu Lulik sira sempre haklaken informasaun ne’e ba sarani sira atu bele hadook aan husi moras aat sira.
Iha fatin hanesan, Diretór Ezekutivu Komisaun Nasionál HIV/SIDA Daniel Marçal husu apoiu morál ba parte igreja katólika nia atu kontinua fó mensajen ba sarani sira atu hakribi husi ransu no Seksu livre hodi hadook aan husi HIV/SIDA.
Atu muda ema nia hahalok, nia dehan, mensajen Maromak nia bele haforsa morál sarani katólika hodi hakribi hahalok aat sira.
“Ita nia Igreja apresia servisu KNKS atu tranzmite mensajen ba sarani sira ne’e pasu pozitivu atu lori ita ba dalan di’ak,” dehan nia.